Jonge foetussen gevoelig voor voedseltekort moeder

Mensen die in de hongerwinter verwekt zijn, hebben vandaag de dag nog steeds een teken op hun DNA staan dat daarop wijst. Het gen IGF2 blijkt bij hen namelijk minder methylgroepen te hebben dan gewoonlijk, laten wetenschappers van het Leiden Universitair Medisch Centrum zien in PNAS.

Veel genen kunnen het zwijgen worden opgelegd door een proces genaamd DNA-methylatie. Een menselijke cel heeft van elk chromosoom (behalve de geslachtschromosomen) twee exemplaren; een afkomstig van de vader en een van de moeder. Voor sommige genen is het belangrijk dat slechts 1 van de 2 allelen actief is. Anders krijg je teveel van een bepaald eiwit, waardoor de cel ontregeld kan raken en bijvoorbeeld kanker op de loer ligt.

Het gen IGF2 – dat codeert voor een groeihormoon dat een belangrijke rol tijdens de embryonale ontwikkeling speelt – is hier een voorbeeld van. Alleen het allel dat je van je vader hebt gekregen, is normaliter actief. Het allel afkomstig van de moeder wordt al vroeg tijdens de embryonale ontwikkeling gemethyleerd en stilgelegd.

De onderzoekers keken naar de methylering van IGF2 bij mensen die 10 weken voor het einde van de hongerwinter verwekt waren en van wie de moeder honger leed. Dit deden ze door gebruik te maken van massaspectrometrie, waarmee bepaald werd of specifieke nucleotiden in het IGF2 gen wel of niet voorzien waren van een methylgroep. Uitkomst was dat het gen van deze zestigers 5% minder methylgroepen had dan hun broers/zussen die niet in de hongerwinter verwekt waren. Een verschil dat groot genoeg is om een biologisch effect te kunnen hebben, aldus Bas Heijmans, eerste auteur van het artikel.

Mensen van wie de moeder de laatste 10 weken van de zwangerschap honger leed, hadden wel een normale methyleringsstatus van het IGF2 gen. Dit geeft aan dat foetussen vooral vroeg in de ontwikkeling gevoelig zijn voor invloeden van buitenaf.

Volgens onderzoeksleider Eline Slagboom is de vervolgvraag of het tekort aan methylgroepen een ‘litteken’ is op het DNA of een gerichte aanpassing aan de voedselschaarste.

Bron: New Scientist, LUMC