Verstedelijking Belgisch Kongo gaf virus mogelijk zijn kans

Het hiv-virus is al honderd jaar onder de mensen. Het is waarschijnlijk ergens tussen 1884 en 1924 van de chimpansee overgesprongen op de chimpanseevlees etende mens, zo melden Amerikaanse onderzoekers deze week in Nature.

Ze vermoeden dat het virus in eerste instantie heel zeldzaam is gebleven. Hiv-overdracht van mens op mens gaat relatief moeizaam. Het zou pas een kans hebben gekregen toen de mensen in centraal Afrika steeds dichter op elkaar gingen wonen in grote steden.

De onderzoekers baseren hun conclusie op de vondst van een antieke collectie weefselpreparaten in de universiteitskliniek in de Kongolese hoofdstad Kinshasa. Een daarvan was een lymfeknoopbiopsie, genomen in 1960 toen Kinshasa nog Leopoldstad heette en de hoofdstad van een Belgische kolonie was.

De monsters waren geprepareerd in (onder meer) formaline voor onderzoek onder de microscoop, ingekapseld in paraffinewas en vervolgens tientallen jaren bij kamertemperatuur bewaard. Door de inwerking van de agressieve chemicaliën was het DNA opgebroken in kleine stukjes, en waren nucleïnezuren en eiwitten gecrosslinkt. Toch wisten onderzoekers van de universiteit van Tucson (Arizona) en Northwestern University (Chicago) in die ene biopsie nog sporen van het hiv-genoom aan te treffen.

Er was al een bloedmonster uit 1959 met hiv-sporen bekend,eveneens afkomstig uit Leopoldstad. Op basis van dat ene monster was ooit geschat dat hiv tussen 1915 en 1941 moest zijn ontstaan, maar het verschil met het nu ontdekte tweede monster is daarvoor te groot.

Koppel je dat verschil aan de snelheid waarmee het huidige hiv-virus muteert, en je komt er op uit dat beide monsters zo’n honderd jaar geleden een gemeenschappelijke voorganger moeten hebben gehad.

Inderdaad was dat de periode dat Leopoldstad een beetje op een stad begon te lijken. Maar zelfs toen moet het aantal besmettingen gedurende lange tijd zo beperkt zijn gebleven (in 1960 misschien een paar duizend) dat aids niet als zodanig werd herkend.

bron: naturenews, BBC News