Het diabetesmedicijn metformine werkt anders dan gedacht. Goed om te weten wanneer je het wilt vervangen door iets met minder bijwerkingen, zo valt te lezen op de website van Nature.

Tot nu toe stond eigenlijk alleen vast dat metformine (1,1-dimethylbiguanide) de overproductie van glucose door de lever tegengaat, wanneer natuurlijke insuline dat niet meer doet. Metformine wordt dan ook al tientallen jaren voorgeschreven aan patiënten met ouderdomsdiabetes (type 2 dus).

Het werkingsmechanisme bleef echter altijd onduidelijk. Gesuggereerd werd dat metformine het enzym AMPK (voluit adenosinemonofosfaat-geactiveerd proteïnekinase) activeert. Maar in 2010 toonden Franse proeven met gemodificeerde muizen aan dat dat nooit het mechanisme kon zijn: hoewel de dieren geen AMPK aanmaakten, reageerden ze wèl op metformine.

Morris Birnbaum ( University of Pennsylvania) en collega’s stellen nu dat metformine in werkelijkheid glucagon tegenwerkt, het hormoon uit de alvleesklier dat de lever aanzet tot extra glucoseproductie. Dat doet het door zich te binden aan een receptor in het membraan van levercellen. Hierdoor wordt binnenin de cel het enzym adenylylcyclase geactiveerd, dat adenosinetrifosfaat omzet in cyclisch adenosinemonofosfaat (cAMP). Dat cAMP zet dan als signaalmolecuul een keten in gang die uiteindelijk leidt tot glucoseproductie.

Wat metformine nu lijkt te doen, is binnendringen in de mitochondriën van de levercellen en die aanzetten tot de productie van ‘gewoon’ (dus niet-cyclisch) adenosinemonofosfaat. Dat AMP blijkt het adenylylcyclase te deactiveren, zodat glucagon er geen effect meer op heeft.

Je zou dus hetzelfde effect moeten kunnen bereiken door een molecuul te verzinnen dat rechtstreeks adenylylcyclase deactiveert, zonder er de mitochondriën bij te betrekken. Zou in de bijwerkingen kunnen schelen, denkt Birnbaum.

bron: University of Pennsylvania