Malariaparasieten bevorderen hun verspreiding door rode bloedcellen aan te zetten tot de productie van geurstoffen die muggen aanlokken. Ze werken nog eetlustbevorderend ook, schrijven Zweedse onderzoekers in Science.

Dat malariamuggen liever malariapatiënten steken dan gezonde mensen was al eerder opgemerkt, maar nu wordt voor het eerst de reden duidelijk. Het mechanisme blijkt te draaien om (E)-4-hydroxy-3-methyl-but-2-enylpyrofosfaat (HMBPP), een tussenstap in een syntheseroute voor isoprenoïden die bij zoogdieren niet voorkomt maar bij malariaparasieten (Plasmodium falciparum) wel. Op zich lokt HMBBP geen muggen. Maar rode bloedcellen die er mee zijn behandeld, blijken wél extra aantrekkingskracht te vertonen.

Ingrid Faye en collega’s hebben nauwkeurig onderzocht wat er precies voor vluchtige stoffen uit die bloedcellen komen. Ten eerste blijkt de CO₂-emissie hoger dan anders, en van CO₂ is bekend dat muggen er op af komen omdat hun prooien het uitademen. Daarnaast maken de bloedcellen bovengemiddeld veel aldehyden en monoterpenen zoals β-pineen en limoneen aan, die eveneens als muggenlokstof blijken te werken.

En als de mug eenmaal is gelokt, blijkt hij van HMBPP-verrijkt bloed een grotere hoeveelheid op te zuigen dan van gewoon bloed.

Vervolgens blijkt HMBPP ook nog de expressie van een aantal muggengenen te remmen. Ten eerste verzwakt het zo het immuunsysteem, ten tweede voorkomt het dat het extra bloed leidt tot een verhoogde productie van eitjes. De onderzoekers vermoeden dat de parasiet zo de voedingsstoffen uit dat bloed voor zichzelf reserveert.

De volgende vraag is hoe je deze kennis nuttig kunt inzetten bij de bestrijding van malaria.

bron: Stockholm University, Science