De Laboratoriumopleiding van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen is dit studiejaar gestart met drie nieuwe opleidingen, waaronder een bioinformaticaopleiding. Een profiel van een dynamische hogeschool.

De dertig mensen van de vaste staf bij de Hogere Laboratoriumopleidingen van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) hebben de laatste tijd niet stilgezeten. Dit jaar zijn drie nieuwe opleidingen gestart. De directeur heeft dan ook maar even tijd voordat een delegatie leraren uit Vietnam zijn aandacht opeist.

In totaal studeren bijna vierhonderd studenten aan de Hogeschool in Nijmegen. De verdeling naar richting is grofweg: 130 chemie, 130 biochemie & biotechnologie, 100 klinische chemie en 30 life sciences studenten. Deze laatste opleiding is voor het tweede jaar gestart en is gelijk aan de reguliere HLO opleiding maar dan engelstalig. De studenten komen dan ook van over de hele wereld. “Daar leren we allemaal van. De culturele diversiteit die is ontstaan met de komst van de buitenlandse studenten is ontzettend leuk en een echte verrijking voor de school” aldus directeur Cees Verseveld. “Bovendien hebben ze de leraar nog in hoog aanzien” grapt de productgroepmanager Guido Matthée, “het is wel een hele omschakeling om in het Engels les te moeten geven.”

Een tweede internationale opleiding is de Master opleiding “ Molecular Life Sciences”.

Levenswetenschappen.

De masteropleiding Molecular Life Sciences is een eenjarige opleiding, die parttime in twee jaar kan worden gedaan. Opleidings­coördinator Christien Lokman: “Het programma doet niet onder voor een universitair masterprogramma. Maar de doorstroom van de HLO naar deze masteropleiding verloopt veel soepeler. De parttimeopleiding is vooral bedoeld voor HLO’ers die na een paar jaar werkervaring erachter komen dat ze eigenlijk meer kunnen en willen. De studie biedt dan ook een duidelijke meerwaarde voor mensen die graag in het onderzoek verder willen. Naast de studie is het mogelijk om voor 80 procent te blijven werken. Behalve inhoudelijke verdieping en verbreding komen vooral ook academische vaardigheden aan bod tijdens de masteropleiding. Zo wordt er veel aandacht besteed aan literatuuronderzoek, het opzetten van onderzoekslijnen, het schrijven van projectvoorstellen en het presenteren en publiceren in het Engels. ”Hoewel de opleiding zich in de praktijk nog moet bewijzen lijkt het bedrijfsleven de waarde ervan wel in te zien. Een groot aantal van de studenten krijgt de parttimeopleiding namelijk betaald door het bedrijf waar ze nu werkzaam zijn. Ook de bereidheid onder gastdocenten om college te geven is bijzonder groot. De opleiding is opgezet rond drie thema’s: infectieziekten, carcinogenese en biotechnologie.

Technische Chemie

Aan de vraag naar onderwijs op maat hoopt de HAN te voldoen door een nieuwe individuele deeltijdopleiding Technische Chemie aan te bieden. De toelatingseisen zijn een mlo-, avo- of vwo-diploma en een jaar werkervaring. Deels door internet ondersteund biedt de opleiding de mogelijkheid om geheel in eigen tempo en op afstand te studeren. Dit jaar zijn zes studenten gestart met Technische Chemie.

“Mijn boodschap aan goede mensen in het bedrijfsleven die op een hoger niveau werk verrichten dan waar ze voor zijn opgeleid is: haal dat papiertje! Dadelijk komt er een reorganisatie of wordt je bedrijf overgenomen, dan is de kans groot dat je tussen wal en schip valt zonder de vereiste diploma’s. Het lukt niet om zonder de diploma’s carrière te maken”, zegt Wim Staal.

Staal zelf is ooit als analist begonnen, inmiddels gepromoveerd, en heeft naar eigen zeggen elke opleiding chemie in Nederland gevolgd. De polymeerchemicus is na een carrière bij ondermeer GE Plastics en Waters, nu bij bij HAN, onder leiding van Ron Maalcke, belast met het verzorgen van lespakketten en onderwijs op het gebied van polymeerkarakterisatie. Ook neemt hij een deel van de reclame naar de buitenwereld voor zijn rekening. “Ik heb nu eenmaal een gigantisch netwerk in de chemische en farmaceutische industrie.”

Staals handen jeuken om een keuzevak Commerciële Vaardigheden te geven. “Onze studenten krijgen dade­lijk in hun werk ontzettend veel verantwoordelijkheden, zijn vaak budgetverantwoordelijk bijvoorbeeld. Daar­bij horen communicatievaardigheden en commercieel denken.”

Toegepaste bioinformatica

Ook nieuw dit jaar in het onderwijsaanbod is de opleiding Bioinfor­ma­tica. Tilman Todt, Herman Stevens en Paul Smeets trekken hier de kar. In samenspraak met prof. Gert Vriend van het CMBI is een programma samengesteld dat studenten leert chocola te maken van de enorme berg biologische data die tegenwoordig gegenereerd wordt. Het bijzondere aan de opleiding is dat deze geheel rond competenties is opgezet. Er is gekeken over welke vaardigheden een afgestudeerde in het beroepenveld na drie tot vier jaar werken moet beschikken en vandaar is teruggeredeneerd welke competenties er bij de studenten dus ontwikkeld moet worden. “Voor mij als docent is het echt een revelatie geweest om de vakgerichte invalshoek los te laten en me volledig te richten op een simulatie van de beroepspraktijk. Zo voeren wij bijvoorbeeld functionerings- en beoordelingsgesprekken, spreken we kwantitatieve targets af met de studenten en besteden we heel veel aandacht aan het communiceren van de resultaten”, zegt Smeets. “Hoe dichter bij de beroepspraktijk, hoe meer passie ik bij de studenten zie. Het gehele onderwijsaanbod, op enkele ‘lintvakken’ als programmeren na, wordt gegeven in projectvorm. Vanaf 2005 is het de bedoeling van het Ministerie van Onderwijs dat het gehele hbo-onderwijs in Nederland competentiegericht is.”

Bijzonder trots is men in Nijmegen op de samenwerking met prof. Henk Stunnenberg van het Instituut voor Molecular Life Sciences. “Henk is bezig met een groot malariaproject. Van de parasiet die malaria veroorzaakt is recent het genoom opgehelderd. Onze studenten gaan helpen met de annotatie van eiwitten. Elke week rapporteren ze hun bevindingen direct aan Stunnenberg. Dat is heel inspirerend voor onze studenten. We zijn dan ook heel blij dat Henk dit zelf wilde doen” aldus Todt. Dit jaar zijn dertien studenten met de opleiding bioinformatica gestart. “Ik zie onze mensen vooral in de toegepaste bioinformatica werkzaam zijn, denk daarbij aan gegevensbeheer en applicatieservicing”, zegt Todt.

De studenten van het vierjarige bioinformaticaprogramma doen niet mee met het gemeenschappelijke eerste jaar. “Wel zorgen we er nadrukkelijk voor dat mensen wanneer ze dat willen meer richting het lab of de informatica kunnen schuiven” zegt Smeets.

Kansen en bedreigingen.

De HAN komt er in de jaarlijkse studentenenquête al jaren bijzonder goed uit. Toch zijn er ook zorgen. Het is de mening van Matthée dat de mlo-opleidingen chemie met opheffen worden bedreigd. “Blijkbaar vinden scholieren de opleiding niet aantrekkelijk. Dat is zorgwekkend. Voor ons, omdat een deel van onze instroom van het mlo afkomstig is, hoewel het merendeel nog steeds van de havo komt. Maar ook mlo-ers in het bedrijfsleven zien hun carrièrekansen verspeeld omdat er geen vervangers zijn als zij promotie maken. Ook merken we de economische recessie, veel projecten bij bedrijven staan ‘on hold’. Gelukkig is de hele vorige lichting studenten inmiddels van een baan voorzien maar twee jaar geleden nog werden studenten hier echt weggegrist. Die tijd is even voorbij.”

De HAN wil zich duidelijker profileren als ondernemende hogeschool. “Wij staan heel dicht bij het midden- en kleinbedrijf. Graag zouden we als expertisecentrum adviezen geven, al dan niet op basis van eigen onderzoek. De ambitie is er om in de meest brede zin van het woord aan kennisoverdracht te gaan doen”, besluit Matthée.