De nazi-kernreactor deed het inderdaad niet. Dat valt af te leiden uit de isotopen in de laatste restjes, stellen radiochemici van het EU-instituut voor transuranen (ITU) in Karlsruhe.

Aan die kernreactor is door Werner Heisenberg en collega’s van het Berlijnse Kaiser-Wilhelm-Institut tot het einde van de Tweede Wereldoorlog gewerkt. De laatste proef zou in maart 1945 hebben plaatsgevonden in Haigerloch (Baden-Württemberg) waarheen de fysici vanwege de bombardementen waren uitgeweken. Ze beschikten over anderhalve ton natuurlijk uranium, verdeeld over 664 ‘Heisenbergblokjes’, maar dat bleek nog steeds te weinig voor een kettingreactie. Zonder kunstmatige verhoging van het percentage uranium-235 is dat trouwens überhaupt onmogelijk, en daar waren de Duitsers toen technisch nog niet toe in staat - de Amerikanen wel, en die hadden dus drie jaar eerder wél een kernreactor aan de praat gekregen.

Van die blokjes zijn er nog een paar over, en samen met de universiteiten van Mainz, Canberra en Wenen heeft het ITU die nu onderzocht. In Angewandte Chemie publiceerden Maria Wallenius en collega’s onlangs de resultaten.

Ze vergeleken het nazi-uranium met andere monsters uit die tijd, om een idee te krijgen van de kwaliteit van de toenmalige opzuiveringsprocessen. Sinds die opzuivering is het radioactieve verval, bijvoorbeeld van uranium-234 tot thorium-230, gewoon doorgegaan. Uit dat verval kun je aflezen hoe oud het monster ongeveer moet zijn. In dit geval komt daar 1943-44 uit, wat dus kan kloppen.

De lichtere elementen, die er doorheen zitten, geven aan uit welke mijn het uranium kwam. Uit het gehalte aan zeldzame aarden en de verhouding tussen strontium-87 en strontium-86 leiden de onderzoekers af dat het in dit geval een mijn was in de buurt van Jáchymov, net over de huidige Duits-Tsjechische grens (in die tijd door de nazi’s geannexeerd als onderdeel van Sudetenland , onder de naam St.Joachimsthal).

En uit de minimale gehaltes aan uranium-236 en vooral plutonium-239 valt af te leiden dat het nooit blootgesteld is geweest aan een serieus neutronenbombardement.

Tenzij er nog andere experimenten zijn gedaan waarvan niemand meer iets van af weet, kunnen we dus 70 jaar na dato opgelucht ademhalen…

bron: Wiley