Veroudering is inderdaad een bijwerking van genen die je op jeugdige leeftijd juist gezond houden. Maar het zijn andere genen dan je eigenlijk zou verwachten. En dat biedt perspectieven voor de afremming van het proces, schrijven onderzoekers uit Mainz in het tijdschrift Genes & Development.

Dat er zo’n mechanisme aan het werk is, is al in 1957 voorspeld door George Williams. Zijn concept van ‘antagonistische pleiotropie’ (AP) moest verklaren waarom de evolutie überhaupt zoiets als veroudering heeft voortgebracht. Puur op basis van Darwins idee van survival of the fittest zou je zo’n voorgeprogrammeerde verzwakking juist niet verwachten. AP zou daarom een ongelukje zijn: op jonge leeftijd heb je zó veel voordeel van zo’n gen, dat het opweegt tegen de nadelen op een moment dat je je genoom toch niet meer doorgeeft aan het nageslacht.

Maar tot nu toe was nooit een gen gevonden dat daadwerkelijk na een aantal jaren omklapt van voordelig naar nadelig.

Bij het roemruchte rondwormpje Caenorhabditis elegans hebben Holger Richly en collega’s van het Institute of Molecular Biology (IMB) nu echter dertig genen gevonden die wel degelijk zo lijken te werken. En tot hun eigen verbazing blijken veel van die genen betrokken te zijn bij autofagie, het proces dat de recycling verzorgt van materiaal uit versleten cellen.

Wat er precies met die genen misgaat, valt uit de pubicatie niet op te maken. Wellicht is het effect van toevallige mutaties op de geproduceerde eiwitten relatief groot.

Bekend was al dat autofagie minder goed gaat functioneren naarmate organismen ouder worden. Maar tot nu toe werd aangenomen dat dat hooguit een beetje jammer was. Bij de rondwormpjes blijkt het haperende autofagieproces echter ronduit negatieve gevolgen te hebben, met name voor het functioneren van neuronen.

Die wormpjes worden dan ook de helft ouder, en blijven gedurende die tijd een stuk gezonder, wanneer je genetisch ingrijpt en het autofagieproces in de neuronen helemaal uitschakelt op het moment dat het begint te haperen.

Of het bij mensen ook zo gemakkelijk is, is afwachten. Maar in een persbericht droomt Richly (zelf rond de 40, zo te zien) nu al op een pilletje dat je halverwege je leven gaat slikken, en dat je gedurende vele jaren gezond en fit houdt…

bron: Johannes-Gutenberg-Universität Mainz