Octrooi nemen op menselijke genen blijft in de VS toch mogelijk. Een federaal hof van beroep heeft de rechterlijke uitspraak van vorig jaar, dat zulke octrooien onwettig zijn, weer teruggedraaid.Waarnemers zien de uitspraak als een enorme overwinning voor de hele biotechbranche.

De rechtszaak draaide rond de octrooien op de genen BRCA1 en BRCA2, die in gemuteerde vorm verantwoordelijk zijn voor de meeste gevallen van erfelijke borstkanker. Myriad Genetics uit Salt Lake City heeft sinds 1999 het alleenrecht op die octrooien, en weigert al jaren toestemming aan ieder ander om vrouwen op deze genen te testen. Zelf kan het bedrijf daardoor de hoofdprijs blijven vragen voor zo’n test.

In Europa zijn de Myriad-octrooien dermate omstreden dat de meeste laboratoria zich er allang niets meer van aantrekken,er op vertrouwend dat de kans bijzonder klein is dat het ooit tot een veroordeling komt. Maar in de VS kom je daar niet zo gemakkelijk mee weg.

In 2009 vocht de American Civil Liberties Union (ACLU) de geldigheid van de octrooien aan. Volkomen onverwacht wees de federale rechter Robert Sweet de eis toe. Volgens hem is het geïsoleerde DNA in een reageerbuisje niet wezenlijk anders dan het DNA in een levende menselijke cel. Het bevat immers precies dezelfde genetische code. DNA uit zo’n cel is geen nieuw uitgevonden stof en dus ook niet octrooieerbaar, en het voorbewerkte DNA dat je voor de test gebruikt dus ook niet.

Myriad houdt echter vol dat dat geïsoleerde DNA wèl een nieuwe en dus octrooieerbare stof is, omdat het tijdens de laboratoriumprocedure chemisch een beetje wordt veranderd. Dat de genetische code hetzelfde blijft, doet niet ter zake. En het U.S. Court of Appeals blijkt nu met deze redenering mee te zijn gegaan.

Rechter Alan Lourie spreekt in dit verband van ‘het verschil tussen kennis der natuur en het reduceren van een deel van die natuur tot een bruikbare vorm’. Volgens hem is de hele octrooiwetgeving nou net bedoeld om dat laatste aan te moedigen.

Zijn collega William Bryson is het niet met hem eens. Volgens hem is het isoleren van een gen zoiets als het plukken van een blad van een boom., wat van zo’n blad ook niet ineens een nieuwe uitvinding maakt. Maar de derde rechter van het hof ging mee met Lourie, wat een tweederde meerderheid voor Myriad opleverde.

Onduidelijk is wat er nu gaat gebeuren, maar de kans lijkt groot dat de ACLU naar het Hooggerechtshof stapt.

bron: C&EN