Schakel bij muizen één gen uit en de mannetjes gaan er als vrouwtjes uitzien. En dat gen zit niet eens op het Y-chromosoom, melden onderzoekers uit Mainz in het tijdschrift Developmental Cell.

Het werd bij toeval ontdekt in het lab van Christof Niehrs, directeur van het instituut voor moleculaire biologie van de plaatselijke universiteit. Toen ze daar muizen probeerden te kweken waarbij het gen was uitgeschakeld, leken ze alleen maar vrouwtjes te krijgen. Dat de helft wel degelijk een Y-chromosoom had, was met het blote oog niet te zien.

Het gen in kwestie zit bij muizen op chromosoom 13. Het codeert voor het eiwit GADD45g, voluit growth arrest and DNA-damage-inducible protein GADD45 gamma. Dat eiwit is al langer bekend, maar tot nu toe werd gedacht dat het alleen een rol speelde bij het opvangen van schade door externe stress.

Naar nu blijkt heeft het een tweede functie: via-via het Sry-gen regelen, waarvan al langer bekend is dat het essentieel is voor de mannelijke geslachtsorganen. Een pril muizenembryo ontwikkelt die alleen wanneer Sry op een heel specifiek moment volop tot expressie komt.

En inderdaad heeft de groep van Niehrs kunnen aantonen dat GADD45g net iets eerder in productie gaat en dat Sry daardoor wordt aangezet. Het lijkt te gaan via een cascaderegeling waar nog minstens 2 andere eiwitten, p38 en de transcriptiefactor Gata4, bij betrokken zijn.

Of de expressie van GADD45g ook weer door een ander eiwit wordt veroorzaakt, is nog niet duidelijk maar ligt wel voor de hand.

Mensen hebben ook een vorm van GADD45g, en het ligt voor de hand dat dat eiwit iets te maken heeft met hermafrodieten en andere gevallen van uiterlijke geslachtskenmerken die niet met de chromosomen overeenstemmen. Dat zal nu dus wel nader worden onderzocht.

bron: Johannes Gutenberg-Universität Mainz