Eindelijk kunnen we allemaal lezen hoe je het vogelgriepvirus gevaarlijk maakt voor mensen. Woensdagavond heeft Nature een omstreden publicatie hierover online gezet.

Het betreft het onderzoek van de groep van Yoshihiro Kawaoka, van de University of Wisconsin-Madison. Een vergelijkbaar artikel van de Rotterdamse onderzoeker Ron Fouchier moet verschijnen in het concurrerende tijdschrift Science; een exportvergunning is inmiddels afgegeven maar een publicatiedatum is nog niet bekend.

Kawaoka blijkt allereerst te hebben uitgeprobeerd of hij de haemagglutinine-eiwitten op het oppervlak van het H5N1-virus dusdanig kon wijzigen dat ze door menselijke receptoren werden herkend, in plaats van vogelreceptoren. Dat deed hij door het gen, dat codeert voor dit eiwit, random te laten muteren.

Van 1,2 miljoen gemuteerde stammen bleek er maar één aan de eisen te voldoen. In dat eiwit waren4 aminozuren afwijkend. 2 van die wijzigingen blijken achteraf essentieel.

Vervolgens combineerde Kawaoka dat gemuteerde gen met DNA uit de H1N1-stam die in 2009 de Mexicaanse griep veroorzaakte. De combinatie probeerde hij uit op fretten.

Een van die fretten kreeg het virus veel sterker te pakken dan de rest. In het haemagglutinine van de desbetreffende virusstam bleek bleek een derde aminozuur te zijn veranderd, en dat maakte het virus ineens ook van fret op fret overdraagbaar. Zelfs via de lucht, op een fret die in een andere kooi zat.

Die derde mutatie is inmiddels ook al aangetroffen in virusstammen ‘in het wild’. De eerste twee nog niet.

Het goede nieuws is dat het gemodificeerde virus niet zo gevaarlijk lijkt. Alle fretten overleefden het. De mutaties blijken het haemagglutinine te destabiliseren, waardoor het virus moeite krijgt om een gastheercel daadwerkelijk binnen te dringen.

Maar Kawaoka heeft al een vierde verandering in de aminozuurvolgorde zien ontstaan, die het eiwit weer stabiliseert en bovendien het virus hittebestendiger maakt. Dat zou echt gevaarlijk kunnen worden. Hij raadt dan ook aan om een simpel testje te doen met virusstammen, die je niet vertrouwt: als ze 50 graden Celsius overleven, moet je uitkijken.

bron: Nature.