Squalamine uit haaienlevers is een veilig en effectief middel tegen verschillende menselijke virussen, waaronder hepatitis en knokkelkoorts. Geen wonder dat haaien zo goed bestand zijn tegen infecties, melden Michael Zasloff ( Georgetown University Medical Center, VS) en collega’s in PNAS.

Al eerder was ontdekt dat squalamine werkt tegen bacteriën, en er lopen klinische tests met squalamine als bloedvaten-groeiremmer in tumoren. Dat de stof ook werkt tegen virussen is echter helemaal nieuw.

Squalamine is vooral effectief tegen virussen die de lever of de bloedvaten infecteren. Het lijkt er op dat het de elektrostatische lading van celmembranen deels neutraliseert. De membranen zelf blijken daar wel tegen te kunnen. Maar bepaalde eiwitten en lipiden, die juist dankzij die lading aan het membraan blijven plakken, laten los. Mocht er een virus in de cel ziten, dan vindt het die stoffen niet meer terug op de gebruikelijke plek. Gevolg is dat de voortplanting van het virus stokt.

Als dit inderdaad het mechanisme is, is het logisch dat het werkt tegen sterk uiteenlopende virussen. Ook houdt het in dat de kans op resistentie vrijwel nihil is: het virus kan muteren wat het wil, maar daarmee vindt het die eiwitten nog niet terug.

In vitro werkt het in elk geval tegen hepatitis B en D, en tegen knokkelkoorts. Bij dierproeven is ook de effectiviteit tegen een encefalitisvirus, een cytomegalovirus en een vorm van gele koorts al bewezen.

De antivirale werking is nog niet op mensen getest, maar omdat de klinische tests tegen tumoren al lopen moet het relatief weinig tijd kosten om tioestemming te krijgen voor een aanvullend onderzoekje. Een ander voordeel is dat squalamine relatief eenvoudig in het lab kan worden gesynthetiseerd, zodat je er geen haaien voor hoeft te vermoorden.

De onderzoekers vermoeden dat het haaien-immuunsysteem nog wel meer van dergelijke trucjes achter de hand heeft, bijvoorbeeld tegen infecties van de luchtwegen.

bron: BBC News