Dus u dacht dat u aan homogene palladiumkatalyse deed? Grote kans dat het eigenlijk heterogene katalyse met nanodeeltjes is, schrijven Russische onderzoekers op de website van het tijdschrift Organometallics.

Het zou kunnen verklaren waarom dit soort experimenten vaak minder reproduceerbaar blijken dan de betrokken onderzoekers hadden gehoopt.

Het onderzoek van Sergey Zalesskiy en Valentine Ananikov (Zelinsky-instituut voor organische chemie, Moskou) betreft tris(dibenzylideenaceton)dipalladium, afgekort Pd₂(dba)₃. Dit organopalladiumcomplex wordt in laboratoria zeer veel gebruikt als bron van oplosbaar palladium. Volgens de Russen is het probleem alleen dat iedereen er voetstoots van uitgaat dat het zuiver is, en niemand ooit goed heeft gekeken wat er in oplossing nou echt mee gebeurt.

Dat hebben zij nu dus wel gedaan. Ze ontwikkelden een NMR-protocol om de zuiverheid van Pd₂(dba)₃ te meten, en kwamen tot de conclusie dat in commercieel verkrijgbare monsters van deze stof soms wel 40 procent van het palladium niet in Pd₂(dba)₃ zit, maar in metallische nanodeeltjes waarvan de diameter wild varieert tussen de 10 en 200 nanometer.

Het effect is tweeledig. Ten eerste werk je met een veel lagere concentratie Pd₂(dba)₃ dan je denkt. Ten tweede zijn nanopalladiumdeeltjes zelf ook uitstekende katalysatoren, maar ze werken totaal anders en je kunt er gerust van uitgaan dat ze een andere reactie versnellen dan je verwacht.

Met andere woorden: u wordt gefopt waar u bij staat.

De Russen hebben er een eigen recept bijgevoegd voor Pd₂(dba)₃ dat wèl 99 procent zuiver is, tenminste wanneer je het zelf klaarmaakt. De moeite waard om eens te proberen.

bron: C&EN