Gefeliciteerd, je bent aangenomen! Na twee sollicitatiegesprekken is je eerste baan een feit. Voor je het contract tekent, moet je alleen nog even een arbeids­voorwaardengesprek voeren.

De hoogte van je salaris, een dertiende maand, de uren die je werkweek telt, de hoeveelheid vrije dagen, een reiskostenvergoeding, je pensioenopbouw en zelfs kinderopvang. Allemaal zaken waar je als net afgestudeerde misschien nog nooit echt over hebt nagedacht, maar die wel aan de orde komen tijdens de meeste arbeidsvoorwaardengesprekken. Om de onderhandelingen rustig en weloverwogen te voeren, is het verstandig om je goed voor te bereiden en na te denken over wat jij belangrijk vindt. Een hoog salaris, extra vakantiedagen, of ligt je focus op eigen ontwikkeling?

Gerard Aaftink, carrièrebegeleider bij Bèta Career, raadt starters met een technische achtergrond aan de inhoud even los te laten en goed na te denken over wat ze verder nog belangrijk vinden in hun carrière. “Zoek uit wie je bent, wat je wilt en wat bij je past. Met die zelfkennis kun je tijdens een arbeidsvoorwaardengesprek onderhandelen.” Voor bèta’s is het vaak lastiger om een bevredigend resultaat uit onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden te slepen, meent Aaftink. “Vergeleken met bijvoorbeeld economen zijn zij meer gericht op de inhoud van hun werk, ze kunnen zichzelf wat minder goed verkopen en presenteren.”

WAT VIND IK BELANGRIJK?

Wie, zoals veel afgestudeerden in de chemie en life sciences, aan de slag gaat als aio zal niet hoeven inzetten op een lease-auto, mobiele telefoon of laptop. “Maar ook in de industrie of bij een multinational zijn deze extra’s voor starters meestal niet weggelegd”, meent Aaftink. “Richt je daar ook niet te veel op, het is veel belangrijker dat je je goed voelt als mens. Werk waar je wel veel geld mee verdient of waarvoor je in een leuke auto mag rondrijden lijkt misschien leuk, maar het is niets waard als het niet bij je past.” Omdat je nooit weet wat er onderweg gebeurt - een reorganisatie of overname kan ervoor zorgen dat je ineens je baan kwijtraakt - zijn mogelijkheden om jezelf te ontwikkelen belangrijker dan een zak geld.

Ook voor aio’s is het slim om vast na te denken over het leven na je promotie. Aaftink ziet veel promovendi jarenlang druk bezig zijn met hun onderzoek, zonder zich te oriënteren op de arbeidsmarkt. “Terwijl het maar de vraag is of je na je promotie op de universiteit kunt blijven.”

Weten wat je over een aantal jaar wilt met je carrière, betekent een andere focus tijdens het arbeidsvoorwaardengesprek. Het volgen van opleidingen kan bijvoorbeeld inzet worden van de onderhandelingen. Elk bedrijf en elke onderwijsinstelling hebben hier een budget voor. Aaftink: “Als je meerdere persoonlijke vaardigheden hebt ontwikkeld, zal het vinden van een volgende baan minder moeite kosten. Vanaf je dertigste tellen inhoudelijke capaciteiten minder, werkgevers spreken je dan meer aan op andere vaardigheden.”

WAT BEN IK WAARD?

Een eerste baan betekent ook je eerste vaste maandsalaris. Op universiteiten en andere onderwijsinstellingen liggen de loonschalen vaak vast. Een afgestudeerde hbo’er in de chemie verdient gemiddeld rond de 2.000 euro bruto, academici krijgen zo’n 300 euro meer. Meer informatie over een passend salaris voor iemand met jouw leeftijd, ervaring en opleiding, kun je vinden op loonwijzers als www.loonwijzer.nl.

Op vacaturesites als Intermediair en Monsterboard zijn eveneens salariskompassen te vinden. Via www.betacareer.nl zijn een aantal rapporten te downloaden waarin te zien is wat er gemiddeld in de chemische sector wordt verdiend. Advies inwinnen bij studiegenoten en vrienden is ook nuttig, evenals het raadplegen van brancheverenigingen. Kijk ten slotte ook eens naar de salarissen die in personeelsadvertenties worden geboden.

ONDERHANDELEN

Als starter is de bandbreedte om te onderhandelen niet zo groot. Je hebt vaak nog geen werkervaring en kunt weinig specifieke vaardigheden verkopen. Probeer toch te bedenken wat jouw meerwaarde is voor de organisatie, extra activiteiten die je bijvoorbeeld naast je studie hebt verricht, een combinatie van opleidingen die je hebt gevolgd of een bijzondere stage. Beargumenteer waarom die extra vaardigheden meer salaris waard zijn, maar ga niet hoog van de toren blazen. Aaftink: “Zo lang er nog geen handtekeningen zijn gezet, ben je er nog niet. Laat de andere partij eerst maar met een voorstel komen. Zeg ook nooit andere sollicitatieprocedures af zolang er nog niet getekend is.”

Het is overigens niet gek om tijdens het tweede gesprek een indicatie van het salaris te vragen, zo weet je al een beetje wat je kunt verwachten. Het kan zijn dat een werkgever vervolgens de vraag terugkaatst en wil weten wat jij voor salaris in je hoofd hebt. “Als je niet bent voorbereid op die vraag, geef dan aan dat je marktconform betaald wilt worden”, adviseert Aaftink.

Mocht tijdens de onderhandelingen blijken dat het bod van de werkgever veel verschilt van wat jij in je hoofd hebt, doe dan een tegenbod. Pas ook daarbij op dat je jezelf niet uit de markt prijst. Om niet overdonderd te worden, is het handig om van tevoren na te denken over je volgende zet als je tegenbod van tafel wordt geveegd. Komt de andere partij wel met een nieuw voorstel, ga daar dan niet meteen op in. Onderhandelen is een spel van geven en nemen, de werkgever houdt nog wat achter de hand.

Mocht je er qua salaris niet uitkomen, drijf het dan niet op de spits. Het is de bedoeling dat je een langere relatie aangaat met je onderhandelingspartner en nog wel samen door een deur kunt. Stel bijvoorbeeld voor om na een jaar goed functioneren de situatie nog eens te bekijken. Een andere mogelijkheid is praten over een aanvullende beloning in de vorm van een dertiende maand, bonusuitkering, spaar- of optieregeling.

DE ARBEIDSOVEREENKOMST

Soms krijg je voor het arbeidsvoorwaardengesprek de arbeidsovereenkomst toegestuurd, maar het kan ook zijn dat je het contract tijdens het gesprek te zien krijgt of dat het later wordt opgestuurd. Alle afspraken zijn hierin zwart op wit vast gelegd. “Neem, als dat kan, de overeenkomst punt voor punt door met je werkgever. Vraag wat er wordt bedoeld als dingen onduidelijk zijn”, aldus Aaftink. Teken in ieder geval nooit direct, maar neem het contract mee naar huis om er rustig naar te kijken en er met anderen over te praten.

Do’s

• Zorg dat je goed uitgerust bent, dat maakt je scherper tijdens het gesprek.
• Blijf altijd rustig en luister goed naar je gesprekspartners.
• Vraag door als iets niet duidelijk is.
• Trek verzorgde, zakelijke kleding aan waarin je je zelfverzekerd voelt.

Don’ts

• Word niet ongeduldig. Stiltes tijdens de onderhandelingen zijn niet erg, de tegenpartij denkt na over een vervolgstap.
• Roep niet direct een bedrag. Begin het gesprek luchtig over koetjes en kalfjes.
• Laat zenuwtrekjes zo veel mogelijk achterwege.
• Ga niet te laat van huis. Een vertraagde trein kan ervoor zorgen dat je gehaast en gestrest het gesprek ingaat.

Bron: C2W Carrière Magazine 2007