Met wetenschap en een portie gezond verstand het paranormale te lijf.

Mediums kunnen met de doden communiceren, homeopathische middelen zijn effectief, en de natuur bevat sporen van intelligent ontwerp. Het geloof in paranormale onderwerpen is alomtegenwoordig in de media, en dat is geen goede zaak volgens auteurs Herman de Regt en Hans Dooremalen: “Het gaat te vaak te erg mis wanneer mensen die op de plekken zitten waar de beslissingen vallen, niet juist zijn geïnformeerd over hoe de wereld in elkaar steekt.” Hun boek Wat een Onzin! wetenschap en het paranormale moet daar verandering in brengen.

In de eerste hoofdstukken nemen de auteurs op een heldere en kritische wijze ‘bovennatuurlijke fenomenen’ onder de loep. Zo is er volgens hen geen enkele reden om aan te nemen dat de geest onafhankelijk van het lichaam kan bestaan. jezelf dit afvragen is net zo onzinnig als vragen hoe het kan dat die heel dikke Kerstman door die heel smalle schoorsteen past, menen de auteurs. aangezien beide fenomenen zich immers niet voordoen, heb je er toch geen verklaring voor nodig?

Ook laten De Regt en Dooremalen zien dat er geen goede argumenten bestaan voor intelligent design en dat mediums zich van eenvoudige trucjes bedienen. Dat doen ze met wetenschap en een portie gezond verstand. Daarbij betrekken ze ook de demarcatiecriteria – kenmerken waarmee je wetenschap van pseudowetenschap kunt onderscheiden. In totaal geven ze twaalf van deze criteria, verspreid door de hoofdstukken heen en netjes ingekaderd. Het is een erg geslaagde afwisseling van theorie en praktijk.

In de tweede helft van het boek zoeken de auteurs onder meer een verklaring voor het massale geloof in onzin. Dat is helaas een stuk minder boeiend dan de eerste helft: de vele verwijzingen naar allerlei filosofen en het herkauwen van de demarcatiecriteria zorgen ervoor dat sommige gedeelten nogal droog overkomen. En ondanks de vaak wetenschappelijk verantwoorde ontledingen van het paranormale, wagen de auteurs zich zelf in het tweede deel soms ook aan voorbarige hypotheses. ‘Ons mens-zijn is zo dierlijk dat we denken dat wat na elkaar komt ook causaal met elkaar verbonden is. [...]’, beschrijven ze hun hypothese dat evolutie de verklaring is voor de massale aanhang van onzintheorieën. Maar in tegenstelling tot de kwakzalvers, geven de auteurs wel toe dat op deze hypothese nog wel het een en ander is aan te merken.

Al met al doet het boek goed dienst als tegenhanger van alle tv-programma’s waarin men zoekt naar een zesde zintuig, praat met baby’s en met gedachten lepels buigt. De lezer moet dan echter wel vatbaar zijn voor wetenschappelijke argumenten. Bovendien zullen lezers die niet geïnteresseerd zijn in filosofie, waarschijnlijk halverwege afhaken.

H. de Regt & H. Dooremalen, Wat een onzin!: wetenschap en het paranormale, 250 pagina’s, Uitgeverij Boom, ISBN 9085066328, 18,95 euro

Bron: C2W1, 24 januari 2009