Bad Science helpt onzinwetenschap detecteren.

Bent u wel eens bijna in een detoxbehandeling getrapt of hebt u er zelfs aan toegegeven? In Bad Science geeft arts en The Guardian-columnist Ben Goldacre een aantal simpele tips waardoor je met gezond verstand onzin uit de media en wetenschap kunt filteren. Niet alleen alternatieve genezers en ‘voedingswetenschappers’, ook de farmaceutische industrie – die klinische resultaten kan filteren door bepaalde resultaten weg te laten – en de pers moeten aan de methode van de Engelse arts geloven.

Vooral de fouten van alternatieve genezers en voedingsdeskundigen komen volop aan bod in Bad Science. Goldacre behandelt hen met de nodige felheid en typisch Engelse humor. Daarbij stuit hij onder meer op vervalste diploma’s, bijverdiensten met eigen pillenlijnen, slechte statistiek en referenties naar nooit – of slechts in de Libelle – gepubliceerd onderzoek.

Toch mag een voedingsdeskundige als Gillian McKeith zich als gepromoveerd onderzoeker profileren in een wekelijkse show op de BBC. Daarin prijst ze onder meer spinazie aan als gezond voedsel. Daar is op zich niks mis mee, maar volgens McKeith is het gezond omdat de donkergroene plant veel chlorofyl bevat. Dat zou volgens haar vol met zuurstof zitten en je bloed ‘oxygeneren’. “Een veertienjarige met biologie in het vakkenpakket moet dat al af kunnen doen als onzin”, is de reactie van de verontwaardigde Goldacre. Chlorofyl is immers niet zuurstofrijk, maar produceert zuurstof uit koolstofdioxide onder invloed van licht. “En het is behoorlijk donker in je darmen.”

Bedreiging

“Er zijn altijd al gezondheidsgoeroes geweest die magische drankjes verkochten”, beargumenteert Goldacre zijn strijd tegen pseudowetenschappelijke onzin. “Maar het kan mij niet schelen als mensen ongebruikelijke kwalificaties hebben of onnozele stofjes verkopen. Iemand als McKeith is voor mij gewoon een bedreiging voor hoe het publiek tegen de wetenschap aankijkt.”

Dat dit standpunt begrijpelijk is, blijkt duidelijk uit het laatste hoofdstuk. Daarin behandelt Goldacre een Engelse mediahype over de link tussen autisme en een vaccinatieprogramma tegen de bof, mazelen en rode hond. spil in het web was één enkele Engelse arts die betaald kreeg om deze link aan te tonen, zo bleek later.

Wie verder keek dan de gemiddelde Engelse krantenjournalist destijds, had volgens Goldacre een aantal zaken moeten opmerken. Bijvoorbeeld dat de hele hype slechts gebaseerd was op twaalf anekdotes binnen een specialistisch ziekenhuis met veel autistische kinderen. Statistisch gezien was hier dus niets ongewoons aan de hand, maar door de anekdotes uit te lichten in de pers, is een hele hype ontstaan. Daardoor is het aantal gevaccineerde kinderen sterk afgenomen – van 96 procent vóór de hype tot 73 procent erna – en zijn vermijdbare, ernstige ziektes teruggekomen. Dat was nooit gebeurd als de journalisten iets kritischer naar de publicaties van de betreffende arts hadden gekeken. Na het lezen van Bad Science zullen ze die fout hopelijk niet een tweede keer maken.

Ben Goldacre, Bad Science

Uitgegeven door Harper Collins, ISBN 9780007240197, 17,99 euro.

Bron: C2W life sciences4, 7 maart 2009