Een bacterieel enzym dat nicotine onderschept voor het de hersenen bereikt, zou het nieuwste wapen tegen rookverslaving kunnen worden. Er is voorlopig geen reden om aan te nemen dat het niet zou werken, suggereert een publicatie van het Scripps-instituut in JACS.

Het zou een alternatief moeten zijn voor immunotherapie, oftewel vaccinaties die antilichamen tegen nicotine genereren zodat sigaretten geen effect meer hebben en je het vanzelf afleert. Daarmee wordt al een aantal jaren geëxperimenteerd, maar of het echt zin heeft is nog steeds niet duidelijk.

Het enzym genaamd NicA2 is afkomstig uit een nicotineminnende Pseudomonas putida-stam die een paar jaar geleden werd ontdekt in de bodem van een Chinese tabaksplantage. Samen met een flavine als cofactor, die zo stevig aan het enzym vastzit dat je je daar verder geen zorgen over hoeft te maken, katalyseert het de oxidatie van nicotine tot N-methylmyosine. Dat is instabiel en wordt vanzelf gehydrolyseerd tot pseudooxynicotine (4-methylamino-1-(3-pyridyl)-1-butanon).

Die laatste verbinding is niet verslavend en lijkt voor zoogdieren ook verder weinig kwaad te kunnen. Zij breken nicotine voornamelijk af tot cotinine maar zo’n 10% levert via een (waarschijnlijk) andere route eveneens pseudooxynicotine op, zonder dat daar ooit schadelijke gevolgen van zijn vastgesteld. Dat er zo’n alternatieve route bestaat, was volgens de auteurs de aanleiding om überhaupt met dit onderzoek te beginnen.

Ze hebben alvast een bescheiden toxicologische studie gedaan waarbij muizen een dagelijkse dosis pseudooxynicotine kregen die vergelijkbaar was met wat je bij menselijke rokers mag verwachten als ze ál hun nicotine in pseudooxynicotine gaan omzetten. Na vijf weken waren er nog steeds geen tekenen van orgaanbeschadiging.

Het belangrijkste is dat NicA2 verrassend stabiel is. De activiteit is het hoogste bij 70 graden Celsius, in een bufferoplossing blijft het wekenlang actief en in muizenserum is de halfwaardetijd drie dagen. Dat suggereert dat je met één injectie de effecten van minstens een hele dag stug doorroken teniet kunt doen, wat voor een praktisch bruikbare verslavingstherapie tamelijk essentieel is.

Echt heel efficiënt is het enzym dan weer niet, maar 20 nM bleek voldoende om de halfwaardetijd van nicotine uit één sigaretje te reduceren van 2 à 3 uur tot 9 à 15 minuten.

Of het bij mensen echt werkt, moet je uiteraard nog maar afwachten. Maar zo te lezen, kan voorzichtig proberen geen kwaad.

bron: American Chemical Society