Robert van Waterschoot wint Gouden Spatel met onderzoek naar leverenzym.

Elk jaar reikt de KNCV de Gouden Spatel uit voor het beste hbo-afstudeerverslag. De prijswinnaar voor 2003, Robert van Waterschoot, is vorig jaar afgestudeerd aan de Hogeschool Brabant. Zijn onderzoek, bij de sectie farmacochemie in Amsterdam uitgevoerd, betrof de werking van een menselijk leverenzym. Dit enzym, cytochroom P450 2D6, is betrokken bij de afbraak in het lichaam van een kwart van alle medicijnen. In essentie zorgt het enzym dat lichaamsvreemde stoffen, die zich graag in het membraan bevinden, hydrofiel worden gemaakt. Hiermee worden ze wateroplosbaar en kan het lichaam ze afscheiden. Ook xtc reageert sterk met het enzym. Door variaties op xtc te synthetiseren en de afbraakkinetiek van cytochroom P450 te volgen, heeft Van Waterschoot inzicht gekregen in de ruimtelijke structuur van het reactieve centrum. De resultaten dienen als input voor computersimulaties. De kristalstructuur van cytochroom P450 2D6 is namelijk nog niet opgelost.

Inzicht in het werkingsmechanisme van de enzymen in de lever helpt in een vroeg stadium van de ontwikkeling van een nieuw medicijn de bijwerkingen te voorspellen. Hoe mensen op medicijnen reageren, wordt immers deels bepaald door genetische variatie in deze enzymen. Het enzym dat Van Waterschoot heeft onderzocht, werkt bij tien procent van de westerse populatie slecht, waardoor bijwerkingen optreden.

De jury van de Gouden Spatel was zeer onder de indruk van het werk en het Engelstalige afstudeerverslag. De resultaten van het onderzoek vormen de basis voor twee publicaties. Volgens zijn begeleiders Jan Commandeur en prof. Nico Vermeulen van de Vrije Universiteit behoort Van Waterschoot tot de absolute top van de hlo-studenten die zij de laatste tien jaar hebben begeleid.

Idealisme

Robert zelf is bijzonder blij met de toekenning en de duizend euro. “Het is geen Nobelprijs, maar het is toch een kroon op je werk.” Op de vraag wat hij het moeilijkste vond van zijn stage, antwoordt Van Waterschoot: “Het begin. Je komt toch een heel nieuw vakgebied binnen en ik had geen kaas gegeten van microbiologische technieken. Dat was dus heel veel lezen.” Zijn keuze voor de farmacochemie is deels gemotiveerd door idealisme. “Als je bedenkt dat in de VS honderdduizend mensen per jaar sterven ten gevolge van bijwerkingen van voorgeschreven medicijnen. Als je aan de oplossing daarvan een bijdrage kan leveren, hoe klein ook, zou dat heel mooi zijn.”

Tips om de Gouden Spatel te winnen geeft Robert niet graag: “Daar gaat het niet om. Probeer gewoon zoveel mogelijk te leren tijdens je afstudeerstage, wees kritisch. De keuze van je onderwerp en doorzettingsvermogen is belangrijk. Op dit moment volgt Robert de masteropleiding farmacochemie aan de VU. Binnenkort gaat hij een halfjaar stage lopen bij het farmaconcern Merck in New York.