Dejima in Arnhem produceert folies onder de naam Twistar™ die de eigenschappen van LCD-schermen flink verbeteren. Vooral in de auto-industrie worden deze folies toe­gepast, zo zijn de nieuwe BMW 3 en 5-series voor­zien van folies van Dejima.

Dat een verkoop van een bedrijfsonderdeel een ingewikkelde zaak kan zijn blijkt wel uit het verhaal van Dejima.

Akzo Nobel had een groot centraal researchlab waar eind jaren tachtig ruim duizend mensen werkten. De vraag in die tijd was of de grote hoeveelheid kennis op het gebied van polymeren niet breder inzetbaar was. Na uitgebreid onderzoek was de conclusie uiteindelijk dat in de elektronica-industrie weinig werd gedaan met organische materialen. Dat gold zeker voor het gebruik van polymeren in hoogwaardige toepassingen. In het kader van diversificatie zijn toen bij Akzo Nobel een aantal verkennende onderzoeken gestart. Optische schakelaars, printplaattechnologie, CD-recordables en optische films rolden uiteindelijk als grote projecten uit de bus. De strategie van Akzo Nobel was ondertussen veranderd. De Raad van Bestuur wilde zich, in de tweede helft van de jaren negentig, terugtrekken op de kernactiviteiten van Akzo Nobel. Het centrale onderzoekslab werd gereorganiseerd. De nieuwe projecten werden of teruggezet in een bestaande businessunit of verkocht of gestopt. Het project voor optische films, dunne vloeibaar kristallijne lagen die de polarisatierichting van doorvallend licht beïnvloeden, was lastig te verkopen. Het onderzoek had weliswaar geresulteerd in een proof-of-principle en een aantal patenten, maar het hikte op dat moment tegen een marktintroductie aan. Er was zeker nog een technologisch risico. De markt werd bovendien gedomineerd door het Verre Oosten, waar de LCD-industrie en de toeleveringsindustrie voor de LCD-industrie geconcentreerd is. Het projectteam van de optische films bleef echter bijzonder geïnteresseerd en zag wel een kans om hun onderzoek te gelde te maken. Na een aantal omzwervingen, een flirt met een management buy out en een dreigende harde sanering vond men uiteindelijk een koper in het Japanse Polatechno. Zo is op 2 juli 1999 Dejima Optical Films B.V. geboren.

Voormalig projectleider van de optische films Nico Maaskant had alle onderhandelingen gevoerd en werd directeur. Bij Dejima werken inmiddels twintig mensen.

BMW

Dejima ontwikkelt en produceert optische films die voornamelijk in de auto-industrie worden toegepast. Navigatiesystemen, maar ook de normale informatie over de auto, als motortemperatuur, bandenspanning, snelheid etcetera, kan de bestuurder vanaf een LCD-scherm lezen. De displays in de nieuwe BMW 3- en 5-serie, maar ook sommige modellen van ondermeer Audi, Volkswagen, Opel, Honda zijn voorzien van een folie van Dejima. Op een basisfolie wordt een coating van een vloeibaar kristallijn polymeer aangebracht.

Deze optische film compenseert de imperfecties van het LCD, waardoor eigenschappen als kijkhoek, contrast en kleurneutraliteit sterk verbeteren. De optische eigenschappen van een LCD zijn (sterk) temperatuurafhankelijk. Het unieke van de Dejima folie is dat de optische eigenschappen van de folie op precies dezelfde wijze temperatuurafhankelijk zijn. Hier­door zijn de displays over een temperatuurtraject van –30 tot +85 graden Celsius bruikbaar. Het aanbrengen van de film is een technologisch hoogstandje. De laag van enkele micrometers dik mag slechts enkele nanometers in dikte verschillen over de hele film. Dat is een factor tien beter dan men met de bekende hoge precisie-coatingstechnieken kan halen. Ook de wenteltrapstructuur van de moleculen in de film kent nauwe toleranties.

Het is Dejima duidelijk dat een nieuwe technologie alleen aan kan slaan als er een duidelijk voordeel is voor de eindgebruiker. Daarom wordt er nauw samengewerkt met de ontwikkelingsafdelingen van meerdere gerenommeerde LCD-fabrikanten.

***Kader***

Optische films

De wijze waarop de optische films van Dejima werken is als volgt. De folie bestaat uit een vloeibaar kristallijne polymeer (LCP). De vloeibaar kristallijne zijketens van dit polymeer worden in een helix (‘wenteltrap’) structuur gebracht. In wezen is dit dezelfde structuur als die van de vloeibaar kristallijne materialen in het LCD zelf. Alleen wordt de ‘draairichting’ van de moleculen in de Twistar™ film tegengesteld gekozen aan de draairichting van de LCD moleculen. Hierdoor ontstaan twee ‘gespiegelde’ maar verder identieke optische elementen, waardoor afwijkingen in het ene optische element (het LCD) gecompenseerd worden door het andere optische element (de Twistar™ folie).

Door de unieke temperatuur afhankelijkheid van de Twistar™ folie, blijft deze compensatie goed werken over het volle temperatuurbereik van het LCD.

***Kader***

Tips voor een desinvestering

Een flink aantal bedrijfsactiviteiten is door Akzo Nobel eind jaren negentig afgestoten in het kader van een veranderde strategische focus. De raad van bestuur vond de portfolio te breed en wilde een terugtrekking op de kernactiviteiten. Zo is de hele vezeldivisie verkocht aan de investeringsmaatschappij CVC en verder gegaan onder de bedrijfsnaam Acordis. Een dergelijke desinvesteringsoperatie is een emotionele zaak. Veel werknemers voelen zich verlaten door het bedrijf maar zijn aan de andere kant vaak ook blij dat het bedrijfsonderdeel nu geld en aandacht krijgt van de nieuwe eigenaar.

De Dejima directeur Nico Maaskant heeft een aantal tips voor werknemers die een desinvestering van hun bedrijfsonderdeel gaan meemaken:

• Bij een management buy out speelt de gun-factor een belangrijke rol. Het management van het moederbedrijf moet het je gunnen dat het goed met je kan gaan in de toekomst. “Er speelt zoiets van: het zal ons toch niet gebeuren dat deze mensen allemaal miljonair gaan worden.”

• Probeer zo snel mogelijk door te krijgen wat ‘de hogere machten’ besloten hebben. Anders worden er besluiten over je genomen en kan je je invloed niet meer laten gelden. Blijf zelf zo veel mogelijk aan de bal.

• Zie dingen als kans en niet als bedreiging.

• Realiseer je dat er in Nederland een enorme bak regelgeving bestaat. Laat je breed informeren, regel tijdig praktische zaken als een BTW nummer, inschrijving bij Kamer van Koophandel etcetera, schroom niet om in de opstartfase deskundigen in te huren om je bedrijfsstructuur meteen goed op te zetten.

• Een verzelfstandiging geeft de teamspirit een enorme impuls, maar hou er rekening mee dat ieder mens hier anders mee om gaat.