Eiwitoverschot leidt tot geestelijke handicap

De overproductie van twee eiwitten door een gedupliceerde chromosoomregio kan leiden tot geestelijke handicaps. Dat ontdekten wetenschappers van de KU Leuven die zochten naar defecten op het X-chromosoom bij mensen met een geestelijke handicap. Goed nieuws voor de patiënten, want de overproductie van een eiwit is makkelijker te verhelpen dan een defect eiwit.

Van elke honderd kinderen hebben er twee à drie een geestelijke handicap. De oorzaak hiervoor zijn vaak externe factoren, bijvoorbeeld zuurstofgebrek bij geboorte, of defecten in het DNA. Voor de behandeling van de genetische variant is het belangrijk om te weten waar het defect precies ligt. Bij dertig procent van de patiënten ligt de oorzaak op het X-chromosoom, maar bij meer dan de helft van deze X-gerelateerde geestelijk gehandicapten (XLMR) is onbekend waar op het X-chromosoom het defect zit.

Met behulp van X-chromosoom specifieke vergelijkende genomic kruising (CGH) bekeken de onderzoekers bij 300 families met XMLR de veranderingen in X-chromosomen. Bij zes families bleek daarbij een gedeelte van het X-chromosoom dubbel aanwezig te zijn. Door deze duplicatie is er een overmatige productie van de eiwitten HSD17B10 en HUWE1. Ook bij andere XMLR-patiënten waren er soms veranderingen in de chromosoomregio voor de productie van deze twee eiwitten te vinden.

Tot voor kort was het nog niet bekend dat een duplicatie van een chromosoomregio tot geestelijke handicaps kan leiden. De publicatie in The American Journal of Human Genetics biedt daarmee mogelijkheden voor het aantonen en behandelen van XMLR. Om te kijken of het onderdrukken van de productie van de twee eiwitten als therapie bruikbaar is, worden momenteel onderzoeken naar de rol van HSD17B10 en HUWE1 in de hersenen opgezet.