Japanse onderzoekers hebben een gel bedacht die stuifmeel net stevig genoeg aan een drone laat plakken om het over te brengen van de ene naar de andere bloem. Eijiro Miyako en collega’s dromen al van robotbijen die de echte kunnen vervangen als die uitsterven, blijkt uit een publicatie in het nieuwe tijdschrift Chem.

De lijm wordt bereid uit een mix van twee ionische vloeistoffen: 1-butyl-3-methylimidazoliumhexafluorfosfaat ([bmim][PF6]) en 1-vinyl-3-butylimidazoliumhexafluorfosfaat ([vbim][PF6]). De vinylgroep van die laatste leent zich voor radicaalpolymerisatie, waarbij de polymeerketens de dunne vloeistof in een kleverige ionische gel veranderen.

Het grote voordeel van zo’n gel bljkt te zijn dat hij veel stabieler is dan de gemiddelde gel op waterbasis. Miyako had het spul al in 2007 gemaakt tijdens een onderzoek naar elektrisch geleidende vloeistoffen. Hij dacht dat het niks werd, zette het zonder deksel (want ionische vloeistoffen verdampen van nature toch niet!) achterin een kast, en vergat het. Acht jaar later vond hij het potje terug toen hij de kast opruimde, constateerde dat de gel wonderbaarlijk goed was gebleven, en zocht een nieuwe toepassing.

Eerst wilden hij en postdoc Svetlana Chechetka het gebruiken als een soort camouflageverf, door er ‘fotochrome’ organische moleculen in op te lossen die onder invloed van uv-licht van kleur veranderen. Dat proces is vaak reversibel: onder wit licht krijg je de oude kleur weer terug. Om onduidelijke redenen probeerden ze die kleurtjes uit op levende huisvliegen. De gel bleek erg goed te hechten en dat moet ze op het idee hebben gebracht dat je er stuifmeel mee zou kunnen verzamelen.

Om te beginnen probeerden ze het uit met mieren die ze door een doos vol tulpen lieten scharrelen. Toen dat werkte, bestelden ze de kleinste drone die ze vinden konden en smeerden de gel daar onderop.

In eerste instantie kwam die drone net zo min met stuifmeel thuis als zijn naamgenoot binnen het bijenvolk. De onderzoekers realiseerden zich dat een werkbij daar haartjes voor heeft die het adhesie-oppervlak vergroten. Overleg met collega’s leverde een borsteltje op, gemaakt van haren uit een paardenstaart, dat in combinatie met de gel wél stuifmeel kon oppikken en het ook weer kon afgeven.

Proeven met Japanse lelies, die dankzij hun ruim bemeten stuifmeeldraden en stempels relatief gemakkelijk zijn aan te vliegen, hebben bewezen dat je zo inderdaad bloemen kunt bevruchten. Om de drone echt te laten concurreren met een bij zul je hem intussen nog een stuk verder moeten verkleinen, en hem bovendien moeten voorzien van een automatische piloot.

bron: Cell Press