Drie simpele methylgroepen toveren een inwendig eiwit van een ziekenhuisbacterie om in een uitwendig anker. Een zeldzaam mooi voorbeeld van bacterieel opportunisme, schrijven Amerikaanse en Spaanse onderzoekers in een stuk dat later deze week door mBio online wordt gezet.

De bacterie heet Pseudomonas aeruginosa. Hij komt voor in water en op alle mogelijke vaste oppervlakken en hij heeft altijd al bekend gestaan als een soort die alles kan infecteren wat hij tegenkomt, of het nu dieren of planten zijn. Als veroorzaker van longontstekingen in ziekenhuizen is hij uitgegroeid tot een ware plaag.

Hoe hij dat laatste voor elkaar krijgt, wordt nu pas duidelijk. Hij laat een eiwit genaamd ‘elongation factor, thermo unstable’ (afgekort EF-Tu) bijklussen.

EF-Tu dient eigenlijk om ribosomen te assisteren bij de foutloze synthese van andere eiwitten, en je zou dus verwachten dat het altijd binnen de cel blijft. Maar eerder ontdekten Joanna Goldberg (Emory University, VS) en collega’s al dat de bacterie ook zijn buitenkant bekleedt meteen gemodificeerde versie van EF-Tu.

En met behulp van massaspectrometrie en andere analysetechnieken heeft Goldberg nu ointdekt wat die modificatie inhoudt. Hij blijkt heel simpel te zijn: drie H’s op één lysinebouwsteen vervangen door evenzovele CH₃’s.

Dat is voldoende om een hoekje van het eiwit sprekend te laten lijken op fosforylcholine (ChoP). Zo sprekend zelfs, dat het op antilichamen tegen ChoP past en ook op zogeheten PAF-receptoren in de menselijke luchtwegen. PAF (‘platelet-activating factor’) is een andere naam voor 1-0-alkyl-2-acetyl-sn-glycero-3-fosforylcholine, vandaar. Wat de bacterie het initiële houvast verleent dat nodig is om op zijn gemak die menselijke luchtwegen te kunnen infecteren.

In Goldbergs ogen is het een briljant staaltje van aanpassing aan een biotoop dat nieuw is voor de bacterie.

bron: American Society for Microbiology