AvL-onderzoekers hebben bedacht hoe je het aminozuur kunt achterhalen dat de beperkende factor is bij de groei van een specifieke tumor. De ‘diricore’-methode opent mogelijkheden om zo’n tumor op rantsoen te zetten, schrijven Reuven Agami en zijn groep in Nature.

Die aminozuren dienen normaal gesproken vooral als bouwstenen voor eiwitten. Daar zitten ze niet in gelijke hoeveelheden in, en de toevoer is daar op ingesteld. Maar in tumoren raakt het metabolisme soms zo in de war dat bepaalde aminozuren worden opgebruikt als grondstof voor ándere processen, zodat de eiwitproductie er een tekort aan krijgt.

Welke aminozuren dat zijn, verschilt echter per kanker. Bij acute lymfoblastische leukemie is het asparagine, en er zijn al therapeutische successen geboekt met asparaginase-enzymen die het afbreken. Maar er zijn ook kankercellen gevonden die voor hun groei afhankelijk zijn van voldoende glycine, glutamine, leucine en/of serine.

Zoal bekend worden die aminozuren in elkaar geregen door zogeheten ribosomen, die langs boodschapper-RNA bewegen en de genetische drielettercodes aflezen. De tijd die ze daarvoor nodig hebben verschilt per code, maar die verhoudingen worden vertekend zodra het ribosoom op één van de twintig aminozuren langer moet wachten dan normaal.

Wat Agami en collega’s dus in wezen doen, is een momentopname maken van de positie van de ribosomen op de RNA-fragmenten. Dat doen ze zowel in tumorweefsel als in gezonde cellen van dezelfde patiënt. Zitten ze in de tumor vaker dan gebruikelijk op de code van een bepaald aminozuur, dan is dáár dus kennelijk een tekort aan.

Vandaar de naam diricore, die staat voor differential ribosome codon reading. Het gelijknamige project, dat nog loopt tot eind dit jaar, is gesubsidieerd vanuit het Europese programma Horizon2020.

Het principe is inmiddels uitgetest in diverse celkweekjes die op rantsoen werden gezet en dan inderdaad een ‘diricore-signaal’ afgaven bij de codes voor het ontbrekende aminozuur. Daarna wisten ze zowel bij nierkanker als bij invasieve borstkanker een afhankjelijkheid van het aminozuur proline aan te tonen, die niemand eerder had opgemerkt.

Hoe je de toevoer van die aminozuren vervolgens precies blokkeert, is een leuke uitdaging voor andere onderzoeksgroepen.

bron: NKI