Zuiver water is veel waard. In laboratoria, in de procesindustrie en vooral in de supermarkt. Wie de handel goed aanpakt, kan er een aardige boterham aan verdienen. Wat is er te koop... en wat koop je precies?
Hans Zwakman doet in water. Of eigenlijk in apparaten die zeer zuiver water produceren op laboratoriumschaal. “Veel zuiverder dan de normen voorschrijven”, zo vertelt hij. “Door de vooruitgang in analyse-technieken, zowel in de breedte als de diepte, zijn de klassieke ASTM- en NCCLS-waternormen niet meer voldoende.”
Zwakman werkt als marketing & sales manager bij Rossmark in Ede, tegenwoordig onderdeel van Veolia Water. De productie van zeer zuiver water is heden ten dage een kwestie van het combineren van verschillende technieken, zo legt hij uit. Omgekeerde osmose, afgekort RO (‘reverse osmosis’) is uitgegroeid tot de meest elementaire techniek. Hierbij wordt het water onder hoge druk door een kunststofmembraan geperst, dat grotere moleculen en ionen niet doorlaat. Precies het omgekeerde dus van osmotische processen in de natuur, waarbij het water vanzelf van de lage naar de hoge zoutconcentratie stroomt – vandaar de naam. Van tevoren wordt het water vaak onthard, om te voorkomen dat calcium- of magnesiumzouten het membraan verstoppen.
Het zogeheten RO-water kan verder worden gezuiverd met ionenwisselaars, die de laatste restjes zouten verwijderen. Met eventuele bacteriële besmetting wordt afgerekend door behandeling met ultraviolet licht, of door injectie van ozon. Klassieke destillatie wordt vrijwel niet meer toegepast, al zijn er producten (zoals injectievloeistoffen) waarvoor de Europese farmacopee nog altijd het gebruik van gedestilleerd water voorschrijft.
Aan de hand van een stapel folders laat Zwakman zien hoe laboratorium-waterfabriekjes worden opgebouwd uit de beschikbare componenten. Rossmark betrekt ze van een andere Veolia-dochter, Elga Labwater in High Wycombe bij Londen. Het simpelste model, de Purelab Prima, bevat alleen een voorfilter en twee of drie RO-membranen. “Dat is het soort water waarmee je glaswerk spoelt.” In de Option-S komt er een zogeheten mengbed bij, dat een mengsel van kation- en anionwisselaarharsen bevat. De volgende verfijning is een UV-lamp, en een voorziening om het water intern rond te pompen zodat het altijd vers gezuiverd uit het aftappunt komt. Daarna komt er een tweede ionenwisselaar bij. En het topmodel, de Ultra, bevat twee mengbedden met daartussen een UV-lamp, en ook nog een ultrafiltratiemembraan.
Er zijn vijf varianten van de Ultra, stuk voor stuk toegespitst op specifieke toepassingen. Zo is er een die water zuivert voor biochemische toepassingen zoals DNA-analyses, zowel in de biotechnologie als bij forensisch onderzoek. “Daarbij moet je werken met water dat vrij is van DNA-resten én van DNA-afbrekende enzymen”, vertelt Zwakman. “Het ultrafiltratiemembraan heeft een cut-off van 5000 Dalton. Grotere moleculen komen er niet door. Het resulterende water heeft een geleidbaarheid van 0,055µS (microsiemens) per cm, overeenkomend met een weerstand van 18,2 megaohm. Het ionengehalte is zo laag dat je de pH met normale apparatuur niet eens kunt meten. En daar levert hij twee liter per minuut van.”
Tankauto's
Er zijn meer manieren om geld te verdienen aan water. Pascal Vrijhoeven, van Aqua Tech Flevoland, handelt in tankauto’s met gedemineraliseerd water. Deze waterkwaliteit, niet ultrazuiver maar beter dan RO-water, wordt op grote schaal geproduceerd binnen de procesindustrie en bij elektriciteitscentrales. Die demiwaterfabrieken hebben vrijwel altijd last van overcapaciteit.
Vrijhoeven legt uit dat het ook niet anders kan. “De stoom die je produceert om een stoomturbine te laten draaien, moet zeer zuiver zijn. Elk vuiltje kan de turbinebladen beschadigen. Daar gebruik je dus gedemineraliseerd water voor. Tijdens normaal bedrijf circuleert de stoom door het systeem en hoef je alleen een beetje aan te vullen. Maar bij het opstarten heb je een grote hoeveelheid vers demiwater nodig, en de waterfabriek moet daarop berekend zijn.”
Vrijhoevens vader werkte ooit bij zo’n centrale. “Hij had eerst een plan om er het elektriciteitsbedrijf geld mee te laten verdienen. Maar die wilden liever geen vreemde mensen op het terrein hebben. Hij kreeg wel toestemming om het zelf te gaan verkopen.” Momenteel stuurt Aqua Tech Flevoland binnen de Benelux en Duitsland gemiddeld zo’n zes tankauto’s per dag de weg op, elk met dertig kubieke meter demiwater. Ook kleinere verpakkingen zijn leverbaar. Belangrijke klanten zijn de chemische en farmaceutische industrie, en de stadsverwarming.
Maar volgens Vrijhoeven zit de winst vooral in de spoedklussen, die regelmatig opduiken als ergens een grote demiwaterinstallatie uitvalt. “We zijn daar 24 uur per dag voor bereikbaar, en er staat altijd één tankoplegger met demiwater klaar. Soms heb je twee uur om een transport te regelen voordat de klant door zijn buffervoorraad heen is. En dan moet je daarna één tankauto per uur laten rijden totdat hun installatie is gerepareerd.”
Geflest
Nog veel meer geld kun je verdienen door je water niet te verkopen aan professionele gebruikers, maar aan de moderne stadsmens. In de VS is ‘Dasani’ al vijf jaar een kaskraker. Producent Coca-Cola heeft er nooit een geheim van gemaakt dat deze kristalheldere traktatie bestaat uit leidingwater, dat via RO wordt gezuiverd. Er gaat een cocktail van anorganische zouten bij, om te voorkomen dat enthousiaste drinkers een ernstig mineralentekort oplopen en tevens omdat Dasani anders letterlijk nergens naar zou smaken. Voor het resultaat betalen Amerikanen grif 1,19 dollar per literfles, ook als ze het oorspronkelijke kraanwater bij de hand hebben.
Europeanen trappen daar natuurlijk niet in. In onze flessen zit vrijwel altijd ‘echt’ bronwater. Coca-Cola had zelfs plannen om voor de Belgische markt Dasani te bereiden op basis van Chaudfontaine. In Groot-Brittannië besloot het bedrijf wel kraanwater te gebruiken, maar dat liep verkeerd af. Consumenten voelden zich massaal geflest toen ze het in de gaten kregen. Toen er ook nog iets misging met de zoutencocktail, waardoor het bromaatgehalte boven de Britse norm kwam, was het gebeurd. In onze contreien zal Dasani voorlopig niet meer te koop zijn.
Maar wat denkt u van de water-coolers, die de laatste jaren in vrijwel elk kantoor zijn verschenen? Volgens -brancheorganisatie AWCN bevatten die slechts in veertien procent van de gevallen bronwater, of liever grondwater dat door de leverancier zelf wordt opgepompt. De rest is... inderdaad, kraanwater dat met RO is gezuiverd. Van één van de watercoolerverhuurders is zelfs bekend dat hij wel een ‘echte’ bron heeft, maar liever de waterleiding gebruikt omdat aan het bron-water een hardnekkig vies smaakje zit. Aan toevoeging van mineralen, zoals bij Dasani, schijnen de meeste leveranciers niet eens toe te komen. Door de lage serveertemperatuur merk je het gebrek aan smaak toch niet. Geen wonder dat die watercoolers een gouden handel schijnen te zijn.
Homeopathie
En het kostbaarste water ter wereld komt uit de kraan in de Engelse stad Birmingham. Een postorderbedrijf verkoopt het als homeopathisch medicijn. Het wordt verdund met alcohol, krachtig geschud en op pilletjes gedruppeld als middel tegen schildklierproblemen, misselijkheid en kramp in de darmen. Kosten: tot achttien euro per potje. Er zijn mensen die er bij zweren. Eén suggestie is dat het aan het hoge fluoridegehalte van het Birminghamse leidingwater ligt. Anderen vermoeden dat het allemaal suggestie is. ?
pascalvrijhoeven@aquatechflevoland.nl
Veel aanvullende informatie over dit onderwerp is te vinden op de website van ingenieursbureau Lenntech uit Delft,
Nog geen opmerkingen