Halogeenlampen zijn felle lampen die helder wit licht uitstralen. Ze zijn goedkoop in verbruik en handig als je een felle lichtbundel nodig hebt. Een nadeel is dat je de lamp zelf niet met je vingers mag aanraken, omdat de lamp dan sneller kapot gaat.
In 1879 vond Edison de gloeilamp uit. Sindsdien is er veel veranderd. Naast sterke verbetering van de gloeilampen zijn er nu ook overal halogeenlampen te vinden, in onder andere auto’s, bureaulampen en lichtspotjes. De halogeenlamp lijkt sterk op de gloeilamp, maar bevat een halogeengas die de levensduur verlengt. De halogeenlamp kenmerkt zich door een kleinere oppervlakte, witter licht en een hoge lichtopbrengst. Aan halogeenlampen zijn ook nadelen verbonden. De lampen hebben bijvoorbeeld een klein vermogen en zijn alleen verkrijgbaar voor spanningen van 6, 12 of 24 volt. Hierdoor is voor de aansluiting op het lichtnet altijd een transformator nodig. Ook mag je de lamp niet met je vingers aanraken, omdat het glas dan eerder zal knappen. Maar waarom is dat eigenlijk?
Inert
De eerste gloeilamp bestond uit een gesloten vacuüm glasbol. In de lamp zat een koolstofdraadje waar een elektrische stroom doorheen gestuurd werd. Maar al snel verving men het koolstofdraadje, dat snel doorbrandde, door een draadje van wolfraam. De temperatuur van dit nieuwe draadje bedraagt zo’n 2250 Kelvin, waarmee een levensduur van 1000 uur kan worden behaald. Helaas, dit is ook nog niet zo’n succes. Het wolfraam verdampt door de grote hitte en slaat neer tegen het koude glas. Op de plaatsen waar het glas bedekt is met wolfraam, kan minder licht en warmte doorgelaten worden. Het glas wordt week en zakt uit. Ook neemt de doorsnede van het draadje langzaam maar zeker af totdat het doorbrandt. De oplossing voor deze problemen blijkt een inert gas te zijn. In plaats van de glasbol vacuüm te zuigen wordt deze gevuld met een onbrandbaar gasmengsel van argon en stikstof. De lamp gaat op deze manier een stuk langer mee, omdat het wolfraam zo’n vijf keer minder snel verdampt.
In een gloeilamp wordt maar een klein deel van de toegevoegde energie in zichtbaar licht omgezet. De gloeilamp dus maar een laag lichtrendement, deze is voor een lamp van 40 Watt maar 10 lumen per Watt.
Halogeenlampen zijn ook een soort gloeilampen. De lamp is echter niet alleen gevuld met een inert gas, maar er is ook een halogeengas toegevoegd. Dit halogeengas bestaat voornamelijk uit broom. Verdampte wolfraamdeeltjes binden zich aan het broom waardoor wolfraambromide ontstaat. Doordat een halogeenlampje relatief klein is, zit het glas dichter bij het wolfraamdraadje en wordt dus veel heter. De temperatuur in het glas is zelfs zo hoog dat de halogenide niet kan condenseren. Komt de stof in de buurt van het gloeidraadje, dan zal het door de enorme hitte weer in wolfraam en broom splitsen. Het wolfraamdeeltje is zo weer terug op de gloeidraad. Chemici noemen dit de halogeencyclus. Deze cyclus zorgt ervoor dat een halogeenlamp wel twee keer zo lang mee gaat als een gewone gloeilamp. Ook is het lichtrendement van een halogeenlamp 2,5 keer zo groot als die van een gloeilamp.
Vingers
De glasbol van de halogeenlamp is gemaakt van kwartsglas. Dit glas is beter bestand tegen hoge temperaturen dan gewoon glas. Hierdoor kan de temperatuur in de lamp wel oplopen tot 3100 Kelvin, waarmee nog steeds een levensduur van 2500 uur bereikt wordt. De hoge temperatuur zorgt ook voor het witte licht en het glas wordt erg heet, wel zo’n 250 graden. Als je de lamp gewoon met je vingers vasthoudt, zetten zich allerlei vetten en ander vuil zich af tegen het glas. Is de lamp koud, dan gebeurt er niets. Pas bij een brandende lamp zal de aanslag door de grote hitte inbranden in het kwartsglas. Het glas wordt op deze manier ondoorzichtiger en kan minder goed licht en warmte doorlaten. Het gevolg hiervan is dat het glas nog heter wordt op deze plek en sneller kapot zal gaan. Dit is een groot nadeel van halogeenlampen.
Philips en Osram zijn in Nederland de grootste bedrijven op het gebied van halogeenlampen. Deze bedrijven zijn continu bezig met het verbeteren en vernieuwen van de halogeenlampen. Maar een oplossing voor de vette vingers is helaas door beide bedrijven (nog) niet gevonden. Een zakdoekje of een tissue blijft dus noodzakelijk.
Nog geen opmerkingen