Diamidofosfaat (DAP) had een centrale rol in het vormen van leven op aarde. Dit beweren Ramanarayanan Krishnamurthy en collega’s van het Scripps Research Institute deze week in Nature Chemistry.

Het inspireerde een onbekende liefhebber tot het aanmaken van een DAP-pagina op Wikipedia, die (stand van zaken 7 november 12:00) suggereert dat het een compleet nieuwe verbinding is. Dat is uiteraard overdreven: om te beginnen heeft Krishnamurthy er zeventien jaar geleden óók al over geschreven.

Die eerdere publicatie in Angewandte Chemie ging al over fosforyleringsreacties met DAP, toen van simpelere moleculen. De nieuwe publicatie focust zich op fosforylering van de basiscomponenten van leven. Van fosforylering wordt namelijk aangenomen dat ze cruciaal is geweest voor het ontstaan daarvan. Dergelijke reacties zijn nodig voor de vorming van korte ketens van nucleotiden en aminozuren en daarmee om erfelijke informatie door te geven. Er was alleen nog geen molecuul gevonden die dit kon doen, waarvan het bovendien waarschijnlijk is dat het aanwezig was op de vroegere aarde.

De onderzoekers tonen aan dat het DAP molecuul inderdaad in staat is om alle vier bouwstenen van RNA te fosforyleren. Samen met imidazool, wat vroeger zelf ook best aanwezig zou kunnen zijn geweest, ontstaat er zelfs een korte keten met gefosforyleerde bouwstenen, wat erg lijkt op RNA.

Verder kan DAP verschillende aminozuren als glycine en asparaginezuur en zelfs vetzuren en glycerol fosforyleren. Hierdoor kunnen kleine capsules van fosforlipiden ontstaan, een primitieve versie van cellen. De fosforyleringsreacties blijken te werken onder verschillende reactiecondities, waaronder kamertemperatuur en een milde pH.

Volgens geologen is het niet onwaarschijnlijk dat DAP inderdaad aanwezig was op aarde rond de tijd dat leven ontstond. Astronomen hebben vergelijkbare fosfor-stikstofstoffen namelijk gevonden in interplanetair gas en stof.

De onderzoekers hopen dat hun gevonden molecuul ook bruikbaar is in de synthetische chemie.

Bron: Scripps