Met luminol kun je niet alleen bloedsporen vinden maar ook malariaparasieten in bloedcellen doden. Dat beweren onderzoekers van Washington University in St. Louis in het tijdschrift eLife.

Ze baseren het op de wetenschap dat die parasiet alle benodigde genen nog heeft om zelf heem te produceren, het deel van hemoglobine dat zuurstof vasthoudt. Ooit werd gedacht dat je hem kon aanpakken door die syntheseroute te blokkeren, maar inmiddels lijkt het er op dat hij die genen normaal gesproken helemaal niet gebruikt omdat hij voldoende heem kan pikken van de gastheercel.

Die syntheseroute heeft dan ook een nadeel. Het laatste tussenproduct is protoporfyrine IX (PPIX), en die verbinding is fototoxisch. Als hij door licht wordt aangeslagen gaat hij reactieve singletzuurstof produceren die zijn omgeving aanvreet.

Snelheidsbepalend voor deze route is de eerste stap, waarbij 5-aminolevulinezuur (ALA) wordt gevormd. In rijpe rode bloedcellen gebeurt dit normaal gesproken niet, omdat er een enzym uit de mitochondriën voor verantwoordelijk is en die cellen geen mitochondriën meer hébben. De malariaparasiet trouwens ook niet.

Maar het blijkt mogelijk om de hele route op te starten en zelfs enigszins op hol te laten slaan door kant-en klaar ALA extern toe te dienen. Die stof kan de celwand van gezonde rode bloedcellen niet passeren. Maar een van de bijwerkingen van een malaria-infectie is dat de parasiet extra kanalen voor voedingsstoffen opent in die celwand, en dáár kan ALA wel doorheen.

Het effect is dat zich PPIX gaat ophopen in de geïnfecteerde cel: de laatste stap, die er heem van maakt, is namelijk ook weer het werk van een mitochondriaal enzym.

En het idee is nu om die opgehoopte PPIX te activeren met luminol, een stof die bij forensisch onderzoek wordt gebruikt om bloedresten op te sporen. Bij contact met ijzer uit bloed licht hij blauw op, en dat is precies het golflengtegebied dat je nodig hebt.

Voorlopig is het alleen in vitro uitgetest, maar de Auteurs stellen dat zowel ALA als luminol eerder zijn gebruikt in een klinische setting en dat ze voor mensen geen kwaad lijken te kunnen.

Ze tekenen er bij aan dat artemisinine, een van de meest gebruikte malariamedicijnen, als bijwerking heeft dat het luminol extra doet oplichten. Die twee medicijnen zou je dus leuk kunnen combineren.

bron: Washington University School of Medicine