Bijensterfte mogelijk veroorzaakt door overwerkte ribosomen

Dankzij ‘whole genome microarrays’ is mogelijk de oorzaak van de massale bijensterfte van de laatste jaren achterhaald. Het lijkt te liggen aan verschillende virusinfecties die allemaal tegelijk een beroep doen op de eiwitproductiecapaciteit van de bijencellen. Met als gevolg dat de ribosomen er onderdoor gaan, zo melden Amerikaanse onderzoekers in PNAS.

De zogeheten ‘colony collapse disorder’ (CCD) dook eind 2006 in de VS op en heeft sndsdien een slachting onder bijenvolken aangericht. Er is al geopperd dat het iets met pesticiden of andere milieuverontreinigingen te maken heeft, maar een keihard causaal verband ontbreekt tot nu toe.

De Amerikanen hebben nu gebruik gemaakt van het feit dat het genoom van de honingbij (Apis mellifera) al een paar jaar bekend is. Daardoor konden ze arrays maken met allen 10.000 genen van de bij, en daarmee het verschil in genetische expressie meten tussen gezonde bijen en bijen met CCD.

Daarbij werd speciaal gekeken naar cellen uit de ingewanden, waar je mag verwachten dat milieuvervuiling het eerste terecht komt. De expressie van de genen, die worden geassocieerd met respons op pesticiden, was echter bij alle bijen zo’n beetje hetzelfde. Ook was geen duidelijk verschil te meten in de expressie van genen die te maken hebben met het immuunsysteem van de bij, ondanks het feit dat CCD-bijen duidelijk meer virussen bleken te bevatten.

Wat wél bij de CCD-bijen werd aangetroffen was een grote hoeveelheid fragmenten van ribosomaal RNA.

Bekend was al dat bijenvirussen (zogeheten picornavirussen, waarbij ‘pico’ staat voor ‘klein’en ‘rna’voor RNA) zowat allemaal inwerken op de ribosomen. De logische hypothese is nu dat, als een bij door een groot aantal virussen tegelijk wordt geïnfecteerd, de ribosomen over hun toeren worden gejaagd en letterlijk uit elkaar vliegen.

“We hebben het hier over een rokend vuurwapen, en we hebben het kogelgat”, aldus onderzoeksleider May Berenbaum van de University of Illinois.

Blijft de vraag waar die massale virusinfecties ineens vandaan zijn gekomen. Ook is niet helemaal duidelijk of de bijensterfte in Europa er ook aan kan worden toegeschreven of dat hier iets heel anders aan de hand is.

bron: BBC News