Met CRISPR-Cas13 kun je in zoogdiercellen RNA verknippen in plaats van DNA. Zo kun je de expressie van een gen tijdelijk verminderen zonder het definitief te slopen, blijkt uit een Nature-publicatie van onderzoekers van MIT en het Broad Institute.

Laatste auteur is Feng Zhang, een van de onderzoekers die dit jaar wéér geen Nobelprijs kregen voor CRISPR-Cas9.

Net als Cas9 behoort Cas13a tot een veel grotere groep knip-eiwitten die samen met het universele CRISPR (voluit clustered regularly interspaced short palindromic repeats) deel uitmaken van bacteriële immuunsystemen. Zhang en eerste auteur Omar Abudayyeh presenteerden het ruim een jaar geleden in Science, toen nog onder de naam C2c2. Op dat moment hadden ze er echter alleen nog maar bacterieel RNA mee verknipt.

Dat CRISPR-Cas13 nu ook veilig en betrouwbaar lijkt te werken in zoogdiercellen, en trouwens ook in plantencellen, maakt het systeem nog veel interessanter dan het al was.

De auteurs hadden al een assay ontworpen dat CRISPR-Cas13 gebruikt om de aanwezigheid van ampicilline-resistentiegenen in bacteriën aan te tonen. Dat assay bleek ook bruikbaar om de activiteit van Cas13-eiwitten uit verschillende bacteriesoorten onderling te vergelijken. Van vijftien kandidaten bleek Cas13a uit Leptotrichia wadei het meest actief.

Met die ‘LwaCas13a’ zijn de onderzoekers gaan experimenteren op kweekjes van menselijke HEK293FT- en A375-cellen. Daarbij koppelden ze het knipeiwit aan RNA-sjablonen die complementair waren aan karakteristieke sequenties van messenger-RNA, afkomstig van de genen KRAS, CXCR4 en PPIB. Daarnaast deden ze wat proefjes met rijstplanten.

In alle gevallen bleek het gezochte messenger-RNA ongeveer even effectief uit de circulatie te worden gehaald als we gewend zijn van klassieke RNA-interferentietechnieken. Dat wil zeggen: nooit helemaal, maar meestal wel voor meer dan de helft. Cas13 lijkt echter veel specifieker te werken en minder collaterale schade te veroorzaken dan die oudere technieken.

Het is trouwens ook al gelukt om Cas13a zo te modificeren dat het wel hecht maar niet meer knipt. In die vorm kun je het gebruiken om messenger-RNA te koppelen aan fluorescerende labels, zodat je kunt volgen waar het uiteindelijk terecht komt.

Of Zhang met deze variant alsnog een Nobelprijs gaat scoren, blijft afwachten.

bron: Nature