Met CRISPR-Cas13 kun je boodschapper-RNA chemisch modificeren en zo de fouten herstellen, die in het onderliggende DNA zijn geslopen. Zo verhelp je de symptomen van een erfelijke aandoening zonder onherstelbaar knip- en plakwerk, claimen Feng Zhang en collega’s van het Broad Institute deze week in Science.

Hun publicatie verschijnt tegelijk met een vergelijkbaar stuk in Nature waarin het DNA zélf chemisch wordt gemodificeerd, met CRISPR-Cas9. Zo’n verandering is permanent terwijl messenger-RNA wordt aangemaakt voor eenmalig gebruik.

Cas13 is net als Cas9 een knip-eiwit dat deel uitmaakt van bacteriële immuunsystemen, alleen komt het uit andere bacteriën. Begin deze maand publiceerde Zhang al over een vorm van Cas13 waarmee hij messenger-RNA gericht kon verknippen of, na inactivering van de knipfunctie, kon voorzien van een fluorescerend label.

Het nu gepresenteerde REPAIR-systeem (RNA Editing for Programmable A to I Replacement) werkt ook met zo’n gedeactiveerde Cas13, dit keer een Cas13b uit een Prevotella-soort die nog beter presteert dan de Cas13a uit de vorige publicatie. Er hangt een gemodificeerd adenosine deaminase-enzym aan dat vlak naast het aanhechtingspunt van Cas13b een adeninebase (A) in het RNA kan omzetten in een inosine. In de praktijk zien de ribosomen, die RNA aflezen en vertalen naar een eiwitketen, zo’n onnatuurlijke I aan voor guanine (G).

Je kunt met REPAIR in de huidige vorm dus alleen mutaties repareren die een A in het RNA laten belanden op een plek waar een G had moeten staan. Maar technisch gezien moeten andere reparaties ook mogelijk zijn wanneer je er een geschikt enzym voor kunt vinden.

Voordeel is dan weer dat je het eigenlijke DNA heel laat. Als REPAIR de verkeerde A wijzigt, levert dat alleen foute eiwitten op zolang het reparatiesetje actief is. De eerste REPAIR-versie had onverwacht veel last van zulke off-targets. Vervanging van een paar aminozuren in het adenosine deaminase leverde een REPAIRv2 op die een stuk specifieker is, maar helemaal foutloos is het nog steeds niet.

En dat het formeel geen genetische modificatie is, zal voor sommigen ook een pluspunt zijn.

bron: Science