Volgens Chemical & Engineering News is het voor het eerst dat men klikchemie durft te riskeren in mensen. De Nijmeegse start-up TagWorks is al jaren bezig met technieken die er chemisch gezien sterk op lijken, maar voor zover bekend zijn die nog niet voorbij het proefdierstadium.

Beide start-ups maken gebruik van de snelle klikreactie tussen een trans-cyclo-octeen en een tetrazine, een combinatie die de menselijke biochemie volkomen koud lijkt te laten. Het basisidee is dat je die twee moleculen elk ergens anders aan hangt. Bij een toevallige ontmoeting ‛klikken’ ze meteen aan elkaar en minstens een ervan laat daarbij zijn aanhangsel los, zodat dat vrij is om zijn werk te doen.

Shasqi noemt zijn versie CAPAC, wat staat voor Click Activated Protodrugs Against Cancer. Het tetrazine hangt hierbij aan een afgeleide van hyaluronzuur, een natuurlijk biopolymeer. Deze combi heeft de werktitel SQL70. Het cyclo-octeen koppel je aan een therapeutisch molecuul. In dit geval is gekozen voor doxorubicine, een klassieke chemotherapie die berucht is vanwege een grote kans op hartproblemen bij een iets te hoge dosis (zie ook dit artikel dat verhaalt over het loskoppelen van die bijwerkingen). Eerder onderzoek bij muizen wees uit dat doxorubicine met aangehecht trans-cyclo-octeen (bekend als SQP33) daarvan veel minder last heeft, maar helaas is ook het therapeutische effect navenant kleiner.

Bij CAPAC injecteer je eerst SQL70 in alle tumoren die je kunt vinden. Vervolgens dien je een aantal keren SQP33 toe, via het gebruikelijke infuus. Alleen in en rond de tumoren klikt cyclo-octeen vast aan SQL70 en laat daarbij pure doxorubicine los, dat dan heel lokaal zijn werk kan doen.

Proeven met muizen suggereren dat deze combinatie, genaamd SQ3370, de toelaatbare doxorubicinedosis verhoogt met een factor 6. In hoeverre dat ook voor mensen geldt, wordt nu dus uitgezocht.

_{Srinivasan, S. et al. (2020) bioRxiv.}