Om de progressie van alzheimer te vertragen moet je een eiwitcomplex beschermen dat de plaquevorming tegenwerkt. En met een klein molecuul als chaperonne zou dat nog kunnen lukken ook, claimen Amerikaanse onderzoekers in Nature Chemical Biology.

Waarbij ze wel benadrukken dat ze het alleen in petrischaaltjes hebben uitgeprobeerd en dat de kans groot is dat het in vivo zwaar tegenvalt.

Het eiwitcomplex in kwestie staat bekend als retromeer. Al jaren geleden werd ontdekt dat het het amyloïde-precursoreiwit APP uit de buurt lijkt te houden van het mechanisme dat het verknipt tot amyloïde bèta, de grondstof voor de beruchte alzheimer-eiwitplaques. In de hersenen van alzheimerpatiënten blijken minder retromeercomplexen aanwezig dan bij gezonde muizen, en als je bij labmuizen de retromeervorming onderdrukt zie je alzheimerachtige symptomen ontstaan.

Wat precies de retromeerconcentratie bepaalt, is nog een raadsel. Maar voor de hand ligt dat je die concentratie kunt opvoeren door te zorgen dat de complexen, die zich eenmaal hebben gevormd, langer intact blijven.

Onderzoekers van een aantal Amerikaanse universiteiten hebben nu de koppen bij elkaar gestoken om een soort moleculair plakband te verzinnen dat de eiwitten, die samen het complex vormen, letterlijk tegen elkaar aan houdt. Daarbij concentreerden ze zich op de koppeling tussen de eiwitten Vps35 en Vps29, die de zwakste plek binnen de constructie lijkt te zijn.

Via computersimulaties wisten ze een honderdtal moleculen te vinden die mogelijk zouden werken. ‘Farmacologische chaperonnes’ noemen ze het zelf, om onderscheid te maken met traditionele chaperonnes die zelf ook eiwitten zijn. Een ervan, werktitel R55, bleek inderdaad het retromeer duidelijk te stabiliseren: bij verwarming viel het veel minder snel uit elkaar dan gewoonlijk.

Vervolgexperimenten in petrischaaltjes hebben laten zien dat R55 inderdaad de amyloide-bètavorming vertraagt, en dat de toxiciteit heel erg mee lijkt te vallen.

Inmiddels zijn dierproeven gestart maar de resultaten daarvan zijn nog niet bekend.

bron: Columbia University