Opnieuw geknoei ontdekt met gegevens in publicaties

Medewerkers van de Belgische stamcelonderzoekster Catherine Verfaillie hebben nog vaker geknoeid met onderzoeksgegevens, dan tot nu toe bekend was. Dat meldt het tijdschrift New Scientist.

Het tijdschrift heeft Verfaillie, die tegenwoordig hoogleraar is in Leuven, nog niet kunnen bereiken voor commentaar. De redactie gaat niet zo ver om haar persoonlijk te beschuldigen van bedrog. Maar ze is wel co-auteur van de gewraakte publicaties, dus op z’n minst heeft ze slecht opgelet.

Het betreft publicaties over ‘multipotent adult progenitor cells’ (MAPC’s). Dat zijn stamcellen uit volwassen beenmerg, die zich kunnen differentiëren tot een groot aantal verschillende soorten weefsel. De toenmalige groep van Verfaillie aan de University of Minnesota (VS) slaagde er als eerste ter wereld in om zulke cellen te kweken, wat leidde tot een inmiddels beroemde publicatie in Nature. Het werken met MAPC’s is echter zo lastig dat het nog niemand is gelukt om Verfaillies experimenten helemaal te reproduceren.

New Scientist heeft nu ontdekt dat in een Amerikaans octrooi uit 2006 (US 7015037) drie afbeeldingen voorkomen die vijf jaar eerder al waren gebruikt in een artikel in het tijdschrift Blood. Ze gaan over de aanwezigheid van eiwitten die specifiek zijn voor verschillende weefsels die uit MAPC’s zijn gegroeid. Alleen zijn het in het octrooi andere eiwitten dan in het artikel.

Bij nadere beschouwing blijkt één plaatje zelfs tweemaal in dat artikel voor te komen, met totaal verschillende bijschriften. Een van de twee is gespiegeld en een klein beetje gephotoshopt.

De foto’s zijn afkomstig van een promovendus, Morayma Reyes, die ze ook in haar proefschrift gebruikte. Reyes wordt tevens als mede-uitvinder genoemd in het octrooi.

Vorig jaar kwam New Scientist er achter dat zes grafieken in het Nature-artikel exact waren overgenomen in een vrijwel gelijktijdige publicatie in Experimental Hematology. Alleen sloegen ze toen ineens op andere cellen uit andere muizen. Verfaillie gaf toen aan dat de plaatjes van een van haar onderzoekers afkomstig waren, stuurde een rectificatie naar Experimental Hematology en lichtte de leiding van de universiteit in.

Er werd een commissie opgezet, die uiteindelijk concludeerde dat er geen sprake was van bewuste fraude. Maar de commissieleden hadden wel zware twijfels over een deel van het experimentele werk. Na consultatie van nog meer experts heeft Verfaillie vorige maand opnieuw een brief geschreven, dit keer naar beide betrokken tijdschriften, waarin ze uitlegt dat bepaalde resultaten inderdaad niet te vertrouwen zijn. Experimental Hematology gaat hem publiceren, Nature beraadt zich nog.

bron: New Scientist