In Science presenteren Stanford-onderzoekers een route om bryostatine 1 te synthetiseren op gramschaal, in ‘slechts’ 29 stappen. Nu kunnen we dit potentiële middel tegen hiv, kanker en alzheimer eindelijk uitgebreid klinisch gaan testen, hopen Matthew Stevens en collega’s.

Dat bryostatine 1 is al in 1968 voor het eerst geïsoleerd uit Bugula neritina, een zogeheten mosdiertje dat gedijt in (sub)tropische wateren en een beetje lijkt op zeewier. Als zogeheten latency reversal agent lijkt het ‘verstopte’ hiv-virussen uit hun schuilplaats te kunnen lokken, zodat ze weer gevoelig worden voor medicatie. Ook zijn er aanwijzingen dat het van nut is als immunotherapie tegen kanker en zelfs als alzheimermedicijn.

Helaas is het vrijwel niet te krijgen. Het National Cancer Institute heeft ooit 14 ton Bugula neritina van de zeebodem geoogst, en wist daar slechts 18 gram bryostatine 1 uit te extraheren. Dat voorraadje is inmiddels vrijwel opgegaan aan klinische tests. Waarschijnlijk kun je er iets meer uit krijgen met superkritisch CO2 als extractiemiddel, maar het hele idee van ecosystemen leegplukken geldt tegenwoordig als minder gewenst. Kweken is tot nu toe ook geen werkbare optie, en de enige uit de literatuur bekende syntheseroute vroeg 57 stappen.

Zie de afbeelding: Stevens vat het samen als ‘een macrocyclische lactonstructuur met drie ingebouwde hydropyraanringen, elf stereocentra en een formidable array van alkeen-, alcohol-,ether-, hemiketaal- en esterfunctionaliteiten’.

Desondanks heeft hij het aantal synthesestappen nu dus weten te halveren, waarbij hij ook nog eens een gemiddelde opbrengst van meer dan 80 % per stap haalt (4,8 % voor alle stappen samen) en een paar gram tegelijk kan synthetiseren. Alleen de laatste stap, waar waterstoffluoride aan te pas komt, voert hij om veiligheidsredenen op kleinere schaal uit.

Hij schat dat de vraag naar bryostatine 1 voorlopig niet groter is dan 20 gram per jaar. Daar valt zo dus wel in te voorzien. Hoe veel het op deze manier kost is niet duidelijk, maar er lijken geen al te exotische ingrediënten aan te pas te komen. Voordeel is ook dat je tijdens de synthese eenvoudig wat structuurdetails kunt variëren, in de hoop dat dat iets oplevert dat nog beter werkt dan natuurlijk bryostatine-1.

bron: Science

Onderwerpen