Mensen en stekelbaarsjes ontkleurd door zelfde mutatie

Mutaties in het gen Kitlg zijn zowel bij stekelbaarsjes als bij mensen verantwoordelijk geweest voor een zeer snelle evolutionaire verandering van de huidskleur. Mogelijk kunnen ook andere stekelbaarsjesgenen model staan voor de menselijke evolutie, zo opperen Amerikaanse, Canadese en Portugese onderzoekers in Cell.

Het bijzondere aan stekelbaarsjes is dat het tot voor kort zeevissen waren. Pas toen de laatste ijstijd op z’n eind liep, zo’n tienduizend jaar geleden, zijn ze massaal de nieuw ontstane rivieren en meren opgezwommen en hebben ze zich aangepast aan een bestaan als zoetwatervis. Daarbij ontstonden vele kleine populaties die geïsoleerd van elkaar verder evolueerden en zich aanpasten aan de lokale omstandigheden. In veel gevallen kwam het daarbij goed uit om snel veel lichter van kleur te worden.

Dat laatste geldt ook voor de mensen die uit Afrika wegtrokken en in streken met minder zonlicht terechtkwamen. Dat proces heeft geen tienduizend, maar honderdduizend jaar geduurd. Maar zowel bij mensen als bij stekelbaarsjes kwam het neer op zo’n 5.000 generaties.

De onderzoeksgroep heef nu verschillend gekleurde stekelbaarsjes gekruist om uit te vinden welke genen een rol spelen bij de kleuring. Zo kwamen ze terecht bij het Kitlg-gen, waarvan al bekend was dat het een rol speelt bij een hele reeks andere biologische processen. Lichtgekleurde stekelbaarsjes blijken mutaties te vertonen die de expressie van Kitlg verminderen, maar alléén in de huid en de kieuwen. In de overige organen blijft het gen gewoon voluit functioneren.

Mensen beschikken ook over een vorm van Kitlg. En inderdaad blijkt het bij mensen met een lichte huid ook gemuteerd te zijn.

Kitlg is niet de enige factor die de huidskleur bepaalt. De onderzoekers schatten dat het ongeveer 20 procent van het kleurverschil tussen zwarte en witte mensen uitmaakt.

bron: Howard Hughes Medical Institute