Uit een honingbij is een korte peptideketen geïsoleerd die na een beetje sleutelen minstens 37 verschillende bacteriestammen kan doden, waaronder stammen die resistent zijn tegen de meeste huidige antibiotica. Dat melden Duitse onderzoekers in het tijdschrift ACS Chemical Biology.

Volgens Ralf Hoffmann en collega’s van de Universität Leipzig werkt dit bijen-antibioticum dan ook totaal anders dan de stoffen waar een eigentijdse bacterie resistent tegen pleegt te zijn. Het dringt namelijk door het celmembraan van de bacterie en bindt zich dan aan DnaK, een chaperonne-eiwit dat helpt bij de vouwing van andere bacteriële eiwitten. Zonder DnaK worden die andere eiwitten verpest en gaat de bacterie onherroepelijk dood.

Het leuke is dat DnaK alleen bij micro-organismen voorkomt.

Hoffmann ging uit van apidaecine 1b, een keten van 18 aminozuren die wordt aangemaakt door de honingbij Apis mellifera. Dat insect gebruikt het zelf ook als antibioticum, en een proefje met een onschuldige E. coli-stam leerde dat die er inderdaad niet tegen kon.

De wat gevaarlijkere vormen van E.coli kunnen er een stuk beter tegen, en dus probeerden de Duitsers honderden varianten van het peptide uit met een iets gewijzigde aminozuurvolgorde. Daarbij pasten ze zowel natuurlijke als onnatuurlijke aminozuren toe. Uit de berichtgeving wordt helaas niet duidelijk of die onnatuurlijke aminozuren echt een verbetering waren.

Een peptide genaamd api88 bleek uiteindelijk het beste te werken. In vitro was 0,125 microgram per milliliter al voldoende om die 37 bacteriestammen klein te krijgen. Daar zaten enkele nare soorten tussen zoals (alweer) E. coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa en Acinetobacter baumannii.

Api88 is ook al uitgeprobeerd op muizen die met twee dodelijke varianten van E.coli waren besmet. Een dosis van 1,25 tot 5 mg per kilo lichaamsgewicht bleek voldoende om met de infecties af te rekenen. De muizen zelf leken er totaal geen last van te hebben: kennelijk zijn hun eigen chaperonnes niet gevoelig voor het peptide.

Verdere tests moeten bevestigen dat Api88 muizen ook van andere resistente bacteriestammen af kan helpen.

bron: C&EN