Met een stabiel aluminiumcomplex kun je de C–C-binding van een benzeenring reversibel splitsen en dat ook nog bij kamertemperatuur, claimt een artikel in JACS.

Je kunt de C–H-bindingen in aromatische ringen zoals benzeen op aardig wat manieren modificeren en ze zijn daarom zeer bruikbaar in de (an)organische chemie. Er is zowel elektrofiele als nucleofiele aromatische substitutie mogelijk en het pi-elektronensysteem kun je gebruiken voor coördinatie aan metaalcomplexen. Maar de C–C-binding in een benzeen is erg lastig te breken of manipuleren, juist vanwege die aromaticiteit.

Benzeen splitsen is al wel eens gedaan, maar daar zijn zeer reactieve carbenen voor nodig die je in situ moet vormen. Jamie Hicks, Simon Aldridge en collega’s van University of Oxford hebben het nu voor elkaar gekregen bij heel milde condities. Ze namen aluminium en bouwden daar een complex ligand omheen: NON, ofwel 4,5-bis(2,6-diisopropylanilido)-2,7-ditertbutyl-9,9-dimethylxantheen (zie afbeelding). Het anionische [(NON)Al]^–-complex konden ze in de vorm van een zout isoleren en bestuderen met Röntgen-kristallografie.

Vervolgens hebben ze in het donker en bij kamertemperatuur door middel van oxidatieve additie de C–C-benzeenbinding gebroken en gecoördineerd aan [(NON)Al]^– wat resulteert in een zevenring. Dit gaat selectief over activering van de C–H-binding onder kinetische omstandigheden. Als je het mengsel vervolgens opwarmt naar 80 °C, krijg je de benzeenring weer terug. Met het gecoördineerde benzenen kun je, als je ze van te voren modificeert, aparte trieenderivaten maken die van pas kunnen komen in bijvoorbeeld organische reacties.