De evolutie van één dolle microbe heeft 251 miljoen jaar geleden 90 procent van het Aardse leven laten uitsterven. Dat beweert althans MIT-onderzoeker Daniel Rothman.

De opmerking is al gevallen dat de mensheid dan niet de eerste nieuwe soort is die de bestaande biodiversiteit geheel op eigen kracht om zeep helpt.

De zogeheten Perm-Trias-massa-extinctie was de grootste in de geschiedenis van de Aarde. Algemeen wordt aangenomen dat hij werd veroorzaakt door een forse temperatuurstijging, als gevolg van een toename van de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer.Veel geologen vermoeden dat die gassen afkomstig waren van een reeks vulkaanuitbarstingen in wat nu Siberië is.

Maar volgens Rothman is dat onwaarschijnlijk. Uit Chinese sedimenten uit die tijd leidt hij af dat de hoeveelheid koolstof in de atmosfeer razendsnel moet zijn toegenomen, veel sneller dan je verwacht wanneer er alleen geologische processen aan het werk zijn.

Wat er kennelijk wél uit de vulkanen omhoog kwam, was een grote hoeveelheid nikkel. In de Chinese sedimenten blijkt de nikkelconcentratie precies 251 miljoen jaar geleden te pieken.

En dan is het wel heel toevallig dat Methanosarcina-bacteriën, die anno 2012 nog altijd een grote bijdrage aan de anaerobe methaanvorming op Aarde leveren, voor hun metabolisme sterk afhankelijk zijn van een aantal nikkelhoudende enzymen.

Eerder onderzoek suggereerde dat die enzymen 231 miljoen jaar geleden zijn geëvolueerd, net iets te kort geleden dus. Maar dergelijke berekeningen hebben een grote foutmarge.

Tijdens een congres van de American Geophysical Union heeft Rothman dan ook de theorie gelanceerd dat Methanosarcina iets eerder is geëvolueerd, en wel op het moment dat het nikkel uit de vulkanen op de een of andere manier in de oceanen terecht begon te komen. Vervolgens zouden er zoveel van die bacteriën zijn ontstaan (er was immers nikkel zat) dat de methaanconcentratie in de atmosfeer inderdaad in recordtempo opliep. En methaan is zoals bekend een zeer krachtig broeikasgas.

Gevolg: een temperatuurstijging waar Methanosarcina pas last van kreeg nadat de meeste andere levensvormen al het loodje hadden gelegd.

bron: New Scientist