‘Bitumen is eigenlijk het afval van de olieraffinaderij’, stelt Marcel van de Peppel. Hij is hoofd technologie van Miscancell, een Nederlandse producent van biobased materialen. ‘Je kunt er niet veel meer mee dan het verbranden of verwerken in asfalt en dakbedekking. Bitumen is een vervuilende stof en bij de verwerking ervan komt veel koolstofdioxide vrij. Bovendien wordt de kwaliteit van bitumen de laatste tijd steeds slechter.’

Dat zijn allemaal redenen voor de wegenbouwsector om te zoeken naar alternatieven. Een veelbelovend alternatief is lignine. Verschillende Nederlandse onderzoeksprojecten richten zich al op de ontwikkeling daarvan voor de wegenbouw. Maar wat is de beste bron van lignine? Onderzoekers van de Hogeschool Utrecht (HU) en Miscancell werken samen aan een mogelijk antwoord: olifantsgras. ‘Grasfalt’, zo doopten ze het resultaat van hun jarenlange samenwerking.

Jaarlijkse oogst

Het project heeft zijn wortels in een heel ander idee. ‘Naast mijn opleiding chemische technologie aan de HU werkte ik jarenlang in de papierindustrie’, vertelt Van de Peppel. ‘Daar merkte ik dat er behoefte was aan lokaal beschikbare grondstoffen voor papier, met name cellulose. Toen viel ons oog op olifantsgras, oftewel Miscanthus.’

‘Je hoeft het gewas maar één keer te planten en kunt dan jarenlang oogsten’

Deze houtige grassoort uit Zuidoost-Azië, die wel vier meter hoog kan worden, scoort volgens Van de Peppel op alle fronten goed. ‘Je hoeft het gewas bijvoorbeeld maar één keer te planten en kunt dan jarenlang oogsten. Je hoeft niet te ploegen, te bemesten of ander onderhoud te verrichten. Dit scheelt geld én is natuurlijk veel milieuvriendelijker.’

De oogst van het gewas bestaat uit gedroogde grasstengels. Om daaruit cellulose te produceren, moet je het daarmee verweven lignine extraheren. ‘Miscancell was hier vanaf 2016 net mee begonnen toen we in contact kwamen met NTP. Deze infra-aannemer in Oost-Nederland zocht naar lignine als vervanging voor bitumen in asfalt. We zijn toen de uitdaging aangegaan en produceren nu naast cellulose voor de papierindustrie ook lignine voor asfalt.’

Studentenwerk

Het resultaat is Grasfalt, een geregistreerd handelsmerk. Hierin is de helft van het bitumen vervangen door lignine. De productietemperatuur ligt met 130°C een stuk lager dan die van regulier asfalt (180°C). Dat geeft een reductie in gasverbruik en daarmee koolstofdioxide-uitstoot. ‘Als je daarbij optelt dat olifantsgras tijdens het groeien ook nog eens veel CO₂ vastlegt, dan compenseer je dus eigenlijk de gehele uitstoot van asfaltproductie’, legt Van de Peppel uit.

‘Olifantsgras legt tijdens het groeien ook nog eens veel CO₂ vast’

In het lab van de HU zijn het voornamelijk studenten dit het nieuwe duurzame asfalt testen. Zij werken nu samen met Van de Peppel en NTP aan Grasfalt 2.0. Hierbij is zelfs 100% van het bitumen vervangen door grondstoffen uit olifantsgras: deels lignine en deels twee (nog geheime) plantaardige bestanddelen.

Van de Peppel is blij met de hulp van de studenten. ‘Leuk is dat zij tijdens hun stageproject in aanraking komen met biobased ontwikkelingen. Die kennis en ervaring brengen ze vervolgens ook weer mee in het onderwijs. Er zijn ook stagiairs die hiermee verder zijn gegaan. Zo werkt een oud-student die op dit onderwerp is afgestudeerd, nu zelf bij Miscancell.’

Biobased verplichten

In onder meer de gemeenten Nijmegen, Arnhem en Enschede liggen inmiddels al wegen waarvan de deklaag – de bovenste laag asfalt – bestaat uit Grasfalt. Maar dit kan in de toekomst zeker grootschaliger worden, aldus Van de Peppel: ‘We zijn nu aan het onderzoeken hoe we Grasfalt goed kunnen positioneren in de markt.’

‘Nederland legt jaarlijks 7 miljoen ton asfalt neer’

De toekomst ziet er in elk geval rooskleurig uit. ‘Grote aannemers lijken nu wakker te worden en te beseffen dat ze ook aan de bak moeten met dit soort biobased ontwikkelingen’, zegt Miscancells hoofd technologie. ‘Nog mooier zou zijn als de overheid het gebruik van lignine en andere duurzame bestanddelen verplicht zou stellen in de infrastructuur en bouw. Nederland is maar een klein land, maar toch leggen we jaarlijks 7 miljoen ton asfalt neer, waarvan zeker een half miljoen ton bitumen. Daar valt dus nog veel te winnen.’