Crucell heeft nu ook antilichamen tegen alle varianten van het influenza B-virus. Daarmee zijn in principe alle ingrediënten voor het ontwikkelen van een universeel griepvaccin beschikbaar, meldt het Leidse bedrijf deze week op de website van Science.

In 2009 presenteerde Crucell al universele antilichamen tegen de influenza A-stammen H1 en H5, en in 2011 kwamen daar antilichamen tegen H3 en H7 bij. Influenza B is de enige resterende vorm: deze veroorzaakt geen pandemieën maar komt wel zeer regelmatig voor als seizoensgriep.

Net als de vorige keren heeft Crucell de nieuwe antilichamen ontwikkeld in samenwerking met het Scripps Research Institute in La Jolla, Californië. Ook de University of Hong Kong was er dit keer bij betrokken.

De procedure kwam er op neer dat vrijwilligers werden ingeënt met vaccins tegen influenza B-seizoensgriep, waarna uit hun bloed alle antilichamen werden geïsoleerd die men kon vinden. Vervolgens werd uitgeprobeerd of er iets tussen zat dat zich aan verschillende influenza B-stammen bond.

Er werden er drie gewonden, met de werktitels CR8033, CR8071 en CR9114. Alledrie binden ze zich aan de haemagglutinine-eiwitten op het oppervlak van het virus. De eerste twee zoeken een plekje op de ‘kop’ van dat eiwit. Uniek daarbij is dat ze daarbij niet het virus lijken te hinderen om zich aan een gastheercel te hechten, zoals griepvaccins gewoonlijk doen, maar juist voorkomen dat nieuw gegroeide virusdeeltjes die gastheercel weer uit kunnen.

CR9114 werkt wel op de klassieke manier, en zoekt daarbij een plek op de ‘stam’ van het eiwit uit. Om precies te zijn een plek die ook bij influenza A-virussen blijkt voor te komen. Dit antilichaam lijkt dan ook op z’n eentje vrijwel álle bekende griepvirussen te kunnen afremmen.

Dat dat plekje nooit eerder is herkend als mogelijk doelwit voor vaccins, zou komen doordat het bij de gebruikelijke labtests geen duidelijke reactie geeft. CR9114 presteert slecht in een petrischaaltje maar des te beter in een levende muis. De onderzoekers pleiten dan ook voor de ontwikkeling van betere assays om antilichamen tegen griep te screenen.

bron: Crucell, Scripps