Medicijnen tegen darmkanker combineren werkt averechts

Erbitux (cetuximab, een product van Eli Lilly) en Avastin (bevacizumab, van Genentech) zijn allebei effectief tegen tumoren. Maar als je ze allebei tegelijk aan een patiënt toedient worden diens overlevingskansen kleiner dan wanneer je er maar één geeft, terwijl de patiënt zich nog beroerder gaat voelen ook. Dat is de uitkomst van een klinisch onderzoek waar 755 Nederlandse patiënten met uitgezaaide darmkanker bij betrokken zijn geweest, zo melden hun behandelende artsen in het New England Journal of Medicine.

In een redactioneel commentaar wordt geconcludeerd dat je met het combineren van de nieuwste generatie medicijnen kennelijk veel voorzichtiger moet zijn dan bij klassieke, cytotoxische chemotherapie: ‘More is not always better.’

Zowel Erbitux als Avastin zijn monoklonale antilichamen, die ontworpen zijn als ‘targeted therapy’: ze vallen tumoren op een specifiek punt aan. Erbitux blokkeert de epidermale groeifactorreceptor (EFGR), een glycoproteïne dat invloed heeft op diverse signaalfuncties tussen cellen. Avastin werkt in op de vasculaire endotheliale groeifactor (VEGF) en voorkomt zo de vvorming van bloedvaten in tumoren (angiogenese).

Het idee was dat beide mechanismen langs elkaar heen werken en dat patiënten er dus op vooruit gaan wanneer je ze allebei toepast. Preklinisch onderzoek leek dat te bevestigen. Maar nu blijkt dat toediening van alleen Avastin (plus twee klassieke chemotherapie-medicijnen) de progressie van de kanker gemiddeld 10,7 maanden uitstelt. Geef je er Erbitux bij dan daalt dat naar gemiddeld 9,4 maanden. De gemiddelde tijd dat de patiënten in leven blijven, daalt van 20,3 naar 19,4 maanden. Bovendien krijgen ze met de bijwerkingen van beide medicijnen te maken.

Opvallend is dat de verslechtering vooral optreedt bij patiënten met een gemuteerd KRAS-gen. Die mutatie houdt normaal gesproken in dat Erbitux geen effect heeft.

De onderzoekers vermoeden een onbekende moleculaire wisselwerking tussen beide antilichamen.

bron: NEJM, Associated Press