De enige combinatie van een antilichaam en een toxine, die ooit op de markt is gebracht, verdwijnt uit de schappen. Op verzoek van de FDA stopt Pfizer met de verkoop van Mylotarg omdat het achteraf gewoon niet blijkt te werken en zelfs schadelijk kan zijn voor de patiënt.

Mylotarg (ook bekend als gemtuzumab) bestaat uit een monoklonaal antilichaam dat zich specifiek bindt aan CD33-positieve kankercellen. Via een chemische ‘linker’ hangt er een ozogamicine-molecuul aan vast, dat zwaar cytotoxisch is. De linker is pH-gevoelig. Als het goed is blijft hij intact in de bloedstroom maar begeeft hij het zodra het antilichaam een CD33-positieve cel heeft gevonden. In de omgeving van tumoren is de pH immers vaak wat lager dan gemiddeld.

Het middel is oorspronkelijk een product van Wyeth, dat vorig jaar door Pfizer werd overgenomen.

Sinds 2000 is Mylotarg in de VS toegelaten voor de behandeling van terugkerende acute myeloïde leukemie, bij patiënten van 60 jaar en ouder. Klinische proeven suggereerden indertijd dat het in 15 procent van de gevallen aansloeg. Een commercieel succes is het echter nooit geworden, mede omdat het verschil tussen een werkzame dosis en een gevaarlijke dosis nogal klein was. Volgens Pfizer werden er jaarlijks nog geen 2.500 mensen mee behandeld.

In Europa is het middel nooit toegelaten, al zijn er wel klinische tests mee gedaan.

In opdracht van de FDA zijn vanaf 2004 ook in de VS nieuwe klinische tests gehouden. En daar is nu uitgekomen dat patiënten, die een combinatie van Mylotarg en gewone chemotherapie krijgen, gemiddeld niet langer in leven blijven dan mensen die alléén die chemotherapie volgen. Vaak leven ze zelfs korter, waarchijnlijk door bijwerkingen van Mylotarg.

Toen dát eenmaal duidelijk was, zijn de tests voortijdig afgebroken en heeft de FDA Pfizer verzocht om het middel van de markt te halen.

Vermoed wordt dat het probleem zit in de chemische linker. Die is mogelijk té instabiel zodat het cytotoxine tóch in de bloedbaan terechtkomt en de lever beschadigt.

Vergelijkbare medicijnen met betere linkers maken dus nog altijd een kans. Als men het tenminste nog aandurft.

bron: C&EN