Het initiatief om duurzaamheidsvragen vanuit de katalyse te benaderen loopt voorspoedig.

Het probleem is duidelijk. Als je duurzaamheid definieert als het product van de wereldbevolking maal de gemiddelde welvaart maal de milieubelasting en dit op 1 stelt. We weten dan dat het aantal mensen op aarde in de nabije toekomst met een factor twee tot drie toeneemt. De wens is dat de gemiddelde welvaart toch met een factor vier tot vijf toe zal moeten nemen. Dan is het noodzakelijk, voor een duurzame wereld, om de milieubelasting met een factor tien terug te dringen. Hier ligt een schone taak voor de chemie en chemische technologie. Een klus waar het platform Advanced Catalytic Technologies for Sustainability (ACTS) graag haar steentje aan bijdraagt. “Het ‘factor tien’-denken loopt als een rode draad door ACTS heen”, zegt Alle Bruggink, de voorzitter van ACTS. Bruggink, hoogleraar industriële fijnchemie in Nijmegen en R&D-coordinator life sciences bij DSM. “Verbeteringen van een factor tien zijn ook haalbaar. Zo is de hoeveelheid afval per kilogram product in de laatste twintig jaar met een factor tien gedaald. Maar de voorbeelden liggen voor het oprapen, denk aan het katalysatorverbruik bijvoorbeeld.”

Bulkchemie

ACTS is precies een jaar geleden in het leven geroepen om deze uitdaging aan te gaan. In ACTS is het uitstekende Neder­land­se universitaire onderzoek op het gebied van katalyse samengebracht met de expertise van bedrijven als AkzoNobel, Dow, DSM, Shell en een twintigtal midden- en kleinbedrijven. Daarnaast participeren kennisinstellingen als Ato, ECN en TNO. Momenteel lopen bij ACTS het IBOS-programma voor de fijnchemie en een programma voor duurzame waterstof. Tegen de zomer verwacht ­ASPECT, Advanced Sustainable Processes by Engaging Catalytical Technology, van start te kunnen gaan. Dit programma moet helpen de slag naar duurzaamheid te maken in de bulkchemie en bij de productie van materialen. Directeur van ACTS Louis Vertegaal wil het liefst dit voorjaar een kick-off symposium houden voor het programma, met een verwachtte omvang van 15 miljoen euro. “In onze programma’s is er steeds meer behoefte aan expertises uit andere disciplines, als natuurkunde, biologie maar ook bijvoorbeeld gedragswetenschappen.

Nieuwe technologie moet immers ook een draagvlak in de samenleving hebben, anders kun je de implementatie wel vergeten.”

Chemie en energie

ACTS wil met de verschillende kennisinstellingen en de stichting Duurzame Chemie Ontwikkeling aanspraak maken op meer dan 90 miljoen euro van de beschikbare aardgasgelden. De bijdrage van de industrie, kennisinstellingen en anderen verdubbelt het uiteindelijke budget. De krachten worden gebundeld in het programma ‘Chemistry & Energy for sustainability’. Het initiatief bestaat uit vier onderdelen. Onderzoek vindt plaats op die gebieden die, volgens ACTS, de omzetting van hernieuwbare grondstoffen naar duurzame energie, chemische producten ingrijpend gaan veranderen. Dat is ten eerste het gebruik van biomassa als duurzame grondstof voor chemie en energie. Het tweede onderdeel van het programma is de volledige benutting van de resultaten van genomics voor nieuwe biokatalysatoren en betere syntheses. Op de derde plaats: de introductie van groene procestechnologie waarbij de resultaten uit de ICT-wereld hun weg naar de chemische fabriek moeten vinden. Denk hier ook aan micro-reactoren waar de procescondities optimaal te beheersen zijn. Het laatste onderdeel van het programma richt zich op fotovol­taïsche zonnecellen. De verschillende onderdelen zullen in een latere editie van het C2W uitgebreider aan bod komen.

Een van de initiatiefnemers van ACTS is de vorig jaar op 49-jarige leeftijd overleden Frank van den Brink. “Mijn complimenten voor Franks initiatief. Ik weet zeker dat hij ontzettend graag het succes van ACTS mee had willen maken,” aldus oud-DSM collega Bruggink, de huidige ACTS-voorzitter.