Een federatie brengt drie technische universiteiten samen, met dertig nieuwe gezamenlijke hoogleraren voor speerpunten als duurzame energie en nanotechnologie.

“Laten we eerlijk zijn, u hebt wel van ver moeten komen.” Met een veelbetekenende knipoog begroette Maria van der Hoeven, nog nét minister van Onderwijs, de hooggeleerde heren uit Delft, Eindhoven en Twente tijdens het oprichtingsfeestje van de 3TU-federatie. Gelijk had ze, en niet alleen vanwege de fysieke afstand. Om de samenwerking van de grond te krijgen, heeft ze de TU’s flink onder druk moeten zetten, en ze bovendien 56 miljoen euro moeten toestoppen.

Maar ze is trots op het resultaat: “Zo’n federatie is nog nooit vertoond in vierhonderd jaar Nederlandse universitaire traditie. U kunt er donder op zeggen dat het buitenland het met argusogen volgt. Vliegen afvangen doet u voortaan samen, en niet onderling.”

Internationaal scoren is een belangrijk doel van de federatie. Afzonderlijk staan de drie TU’s al in minstens één Europese top 20, maar elke universiteit streeft tegenwoordig naar internationale excellentie en een extra sierrandje kan geen kwaad.

AL GORE

Voor de 5300 wetenschappers en 30.000 studenten van de drie TU’s gaat een wereld open. “Tussen de drie rectors is een enorm vertrouwen gegroeid, veel meer dan toen ik begon”, aldus de Eindhovense rector magnificus Hans van Duijn. “Dat moet nu binnen de rest van de TU’s ook groeien.” Zijn collegevoorzitter Amandus Lundqvist signaleert dat studenten nu al enthousiast zijn, vooral vanwege de nieuwe doorstroommogelijkheden. En de Delftse kernfysicus Tim van der Hagen heeft ineens veel meer contact met collega’s aan de andere TU’s. “We komen er nu pas achter wat ze allemaal voor onderzoek doen.”

Van der Hagen is wetenschappelijk directeur van de University Research Group on Sustainable Energy Technology. URGENT is een van de vijf centres of competence (CoC’s) die met het geld van de minister zijn opgetuigd. Het is tevens een ideaal uithangbord voor de federatie: wie durft er sinds Al Gore nog aan het maatschappelijk belang van energie-R&D te twijfelen, zelfs wanneer ook kernenergie nadrukkelijk in het pakket zit?

De andere CoC’s gaan zich richten op hightech-werktuigbouw, nanotechnologie, ICT, duurzame energie en vloeistof- en vastestofmechanica. Met hun vijven moeten ze de speerpunten worden van het gezamenlijke onderzoek.

Binnen elk CoC zit weer een centre of excellence dat moet gaan uitblinken op een deelgebied. Voor deze CoE’s worden dertig nieuwe hoogleraren aangetrokken, die rechtstreeks onder de federatie zullen vallen. Buiten de CoC’s om richt een zesde CoE zich op ethiek en technologie. Of er nog meer centres komen, hangt vooral af van de vervolgsubsidies uit Den Haag.

FUSIE

Intussen is het woord ‘fusie’ binnen de TU’s nog steeds taboe. “We willen optimaal met elkaar samenwerken, maar daarvoor hoef je niet te fuseren”, aldus Lundqvist. En zijn Delftse collega Hans van Luijk waarschuwt: “De TU’s zijn veertig jaar concurrenten geweest. Dat gevoel raak je niet zomaar kwijt. Men is gehecht aan ‘zijn’ universiteit en dat moet zo blijven.”

Hoe nu verder? “Er wordt iets van u verwacht. Maak die ambities waar”, zo nam de minister afscheid. “Failure is not an option.” Vanuit haar nieuwe positie op EZ zal ze er ongetwijfeld op blijven letten. Het bedrijfsleven hamert immers al jaren op universitaire consolidatie. Van VNO-NCW-voorzitter Wientjes mogen de algemene universiteiten vandaag nog het goede voorbeeld volgen, en hij heeft tegen het woord ‘fusie’ nadrukkelijk geen bezwaar...

FEITELIJK

Gezamenlijke hoogleraren

Enkele van de dertig nieuwe leerstoelen binnen de 3TU-federatie:

• Bioprocess integration for sustainable biotechnology

• Thermochemical biomass refining technology

• Next generation of solar cells

• Single-molecule nanoscale biophysics

• Biofunctionalized polymers and bionanosystems

• Supramolecular chemistry and technology for bioapplications

bron: C2W life sciences4