Onderzoeksfinancier NWO maakte vandaag de namen bekend van 35 Vici-laureaten. Deze persoonsgebonden beurzen, van maximaal €1,5 miljoen, zijn gericht op gevorderde onderzoekers en stelt hen in staat om een vernieuwende onderzoekslijn te ontwikkelen en daarnaast hun onderzoeksgroep verder uit te bouwen.  

Tot de laureaten behoren de Tom de Greef, Nathalie Katsonis, Edwin Otten en Ilja Voets, allen KNCV-lid en Harold MacGillavry, lid van de NVBMB. Een overzicht van hun gehonoreerde voorstellen: 

Tom de Greef, Technische Universiteit Eindhoven  

Nieuwe generatie micromaterialen voor uitlezen en manipulatie van data opgeslagen op DNA 

DNA is veelbelovend als toekomstig, duurzaam en groen opslagmedium voor archief data. In dit project zullen de onderzoekers slimme micromaterialen en overkoepelende technologieën ontwikkelen die het uitlezen van data opgeslagen op DNA zal verbeteren alsook de manipulatie van de opgeslagen data mogelijk maakt. De ontwikkelde technologie zal een fundamenteel nieuw paradigma in de opslag van DNA-gegevens creëren, gebaseerd op nieuwe conceptuele en experimentele ontwikkelingen die materiaalwetenschap, robotautomatisering, micro-engineering en moleculaire bewerking van DNA integreren.          

’Temperatuurgevoelige capsules brengen DNA-archief dichterbij’, C2W | Mens & Molecule, 15 mei 2023 

Nathalie Katsonis, Rijksuniversiteit Groningen  

Het ontstaan van primitieve cellen in de eerste oceaan 

De oorsprong van het leven op aarde geldt als een van de grote mysteries van de wetenschap. Wat zijn de chemische reacties waardoor leven kon ontstaan? Onderzoekers hebben al lang geleden geconcludeerd dat deze reacties plaatsvonden in microscopisch kleine compartimenten, protocellen genaamd. We weten echter nog steeds niet hoe deze protocellen werden gevormd. Scheikundigen onderzoeken nu de mogelijkheid dat protocellen zijn gemaakt van lipiden, gevormd door zonnestraling van een olielaag die de oceaan bedekte. De uitkomsten van dit onderzoek zullen ook van toepassing zijn op een hedendaagse kwestie: de beperking van milieuschade door de behandeling en verwijdering van vervuilende olievlekken.                 

Harold MacGillavry, Universiteit Utrecht  

Shaping our memories: resolving the nanoscale organization of neuronal synapses in memory circuits 

Onze herinneringen vormen wie we zijn. Toch begrijpen we nog niet goed hoe herinneringen worden opgeslagen in ons brein. De onderzoekers gebruiken geavanceerde microscopie technieken om de structuur van de verbindingen tussen zenuwcellen, synapsen, bloot te leggen. Ze zullen onderzoeken hoe moleculaire veranderingen in synapsen ten grondslag liggen aan het vormen van nieuwe herinneringen. Dit onderzoek zal waardevolle kennis opleveren over hoe ons geheugen werkt en zou kunnen bijdragen aan het vinden van nieuwe manieren om aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer te verlichten.   

Edwin Otten, Rijksuniversiteit Groningen 

Betere batterijen met organische materialen 

In dit project ontwikkelen de onderzoekers flow batterijen op basis van veel voorkomende elementen die als groen alternatief kunnen dienen voor de schaarse metalen die op dit moment toegepast worden. Met behulp van bipolaire organische moleculen worden symmetrische batterijen gemaakt, waarbij de + en – pool dezelfde samenstelling hebben. Hiermee kunnen een langere levensduur en lagere kosten worden bereikt, wat een belangrijke stap is in de richting van duurzame batterijen voor de opslag van zon- en windenergie. 

’Organisch radicaal voor symmetrische redoxflowbatterij’, C2W | Mens & Molecule, 1 april 2022

Ilja Voets, Technische Universiteit Eindhoven  

Colloïdale ijskunstenaars  

Het vermogen van ijsbindende materialen om ijs te creëren en boetseren tot kleine kristallen met ongewone vormen is ongeëvenaard. Zonder twijfel behoeft dit een bijzondere binding met ijs, maar welke is nog onduidelijk. TU/e-onderzoekers zullen hoge-resolutie microscopie gebruiken om deze unieke verbondenheid in beeld te brengen en te doorgronden om zo de ingrediënten en eigenschappen te ontrafelen die regulatie van ijsvorming en -groei mogelijk maken. Dit zal leiden tot een blauwdruk voor het ontwerp van nieuwe colloïdale materialen die bescherming kunnen bieden tegen vorst- en dooischade in beton, levensmiddelen, lichaamscellen en kunstmatige weefsels.     

’Vastgespinde antivrieseiwitten voor het eerst waargenomen, C2W | Mens & Molecule, 1 februari 2023

‘IJsbindende eiwitten met een twist’, C2W | Mens & Molecule, 11 juli 2023

 Overzicht van alle Vici 2023 laureaten op de NWO site