De RAAK-mkb-projecten zijn samenwerkingen tussen lectoren en onderzoekers van hogescholen met het mkb gericht op de praktijk. Twee keer per jaar kan een onderzoeker een financieringsaanvraag indienen. Zeventien projecten uit de ronde van september 2023 zijn zojuist gehonoreerd. Hieronder vind je de samenvattingen van de projecten die aan chemie of life sciences raken. Een overzicht van alle projecten vind je hier.

BioADD 2.0: Sustainable innovation in horticultural and agricultural products

Milieukwesties vragen om meer gebruik van biologisch afbreekbare kunststoffen in de tuin- en landbouw. Het RAAK-mkb-project BioADD-project (2020-2022) voldeed aan deze behoefte met een studie naar nieuwe biochar-biocomposieten. De resultaten van het BioADD-project waren veelbelovend, maar bedrijfspartners hadden ook behoefte aan aanvullend onderzoek. In dit vervolgproject wordt de weg naar commercieel haalbare materialen verder onderzocht. Het consortium vertegenwoordigt de hele keten, inclusief fabrikanten en eindgebruikers. Avans Hogeschool en de Technische Universiteit Eindhoven bieden expertise op het gebied van biochar en biocomposieten en Aeres Hogeschool in tuin- en landbouw. De brancheorganisaties CompositesNL en SIGN dragen bij aan sectorinzichten.

Penvoerder: Avans Hogeschool

Brandt Schoon

In Nederland draaien 600.000 industriemotoren in transport, scheepvaart en land- en bosbouwmachines. Zij verbruiken jaarlijks ongeveer 5 miljard liter diesel; 20% van het totale dieselverbruik. Ook deze sectoren moeten hun CO2-uitstoot en stikstofuitstoot reduceren. Gesteund door technologie-neutraal klimaatbeleid vanuit de EU, definieert de sector een voorkeur voor hernieuwbare methanol als route richting emissiereductie. In een eerder project is werkend prototype methanol-conversiekit en manual voor een kleine industriemotor opgeleverd. In het huidige project wordt onderzocht hoe deze techniek ook voor kleinere industriemotoren beschikbaar kan worden. Door opgedane motorenkennis te combineren met kennis uit de academische wereld wil het consortium komen tot een betrouwbare toepassing van methanol in de binnenvaart.

Penvoerder: HAN University of Applied Sciences

Circulaire Composieten

Composieten zijn onmisbare materialen binnen de energietransitie omdat grote rotorbladen van windmolens alleen hiermee te realiseren zijn. Traditioneel worden composieten gemaakt met thermoharde harsen. Dit is voor de transitie naar de circulaire economie een opgave omdat thermoharders moeilijk recyclebaar zijn. Het Lectoraat Kunststoftechnologie van Windesheim heeft hiervoor een hergebruikmethode ontwikkeld. In dit project wordt onderzocht of de hergebruikmethode met nieuwe recyclebare harsen industrieel toepasbaar is, wat de ontwerpeigenschappen zijn van hiermee geproduceerde producten en wat de milieu-impact is als deze harsen worden gebruikt in de hergebruikmethode. Met de resultaten uit het project wordt voor het mkb duidelijk welke mogelijkheden er zijn om recyclebare harsen in te zetten om nieuwe, circulaire composietproducten te maken.

Penvoerder: Windesheim

Circular Box

Box-achtige sandwichproducten komen veelvuldig voor in de mobiliteits- en logistiektoepassingen. Denk hierbij aan elektrische thuisbezorgauto’s, lichte bestelwagens en transportkisten. Deze producten bestaan in hun huidige vorm uit stijve en lichte wanden (vaak composiet-sandwichpanelen) die samengesteld worden met veelal aluminium inkoopdelen. De verbindingstechnologie bestaat uit verlijming, boutverbindingen of klinknageltechnologie, waardoor de materialen moeilijk te recyclen zijn. Dit RAAK-mkb-project onderzoekt de circulariteit van deze producten. Het project start bij de classificering van het recyclaat uit sandwichpanelen en het kwalificeren van de verschillende grondstofvormen. Vervolgens wordt gekeken hoe deze materialen in een vroeg stadium in het ontwerpproces kunnen worden meegenomen. Tot slot wordt de economische haalbaarheid bestudeerd.

Penvoerder: Saxion

CRAFTing RAAKe bieren

Nederland kent met ruim 800 brouwerijen en enkele duizenden verschillende bieren een indrukwekkende biercultuur. Het merendeel betreft onafhankelijke brouwers die tot het mkb behoren, zogenaamde craft-brouwers. Zowel brouwerijen als toeleveranciers worstelen met het feit dat de samenstelling van grondstoffen beperkt bekend is. In dit onderzoek werken craft-brouwerijen, toeleveranciers en de branchevereniging samen met Avans Hogeschool en Hogeschool Leiden aan handvatten voor meer controle in het brouwproces. Er wordt een sensor ontwikkeld, gebaseerd op nabij-infrarood spectroscopie en machine learning. Hiermee kan de voortgang van het brouwproces worden gevolgd zodat tijdig kan worden bijgestuurd. Ook worden innovatieve hopproducten ontwikkeld die verspilling tegengaan en brouwers en hoptelers efficiënter en met meer controle laten produceren.

Penvoerder: Avans Hogeschool

DreamWeaveFactory

Textiel is na voedsel, huisvesting en transport wereldwijd de sector met de grootste milieu-impact. Naar schatting kopen Europeanen meer dan 26 kg textiel per persoon per jaar en wordt zo’n 11 kg per persoon weggegooid. Hergebruik van textiel levert enorme besparingen op. Het project DreamWeaveFactory wil circulaire textiel voor huishoudelijke, interieur- en technische toepassingen ontwerpen en op industriële pilotschaal produceren. Het project past daarvoor circulair geïnspireerde design-principes toe voor het ontwerpen van nieuwe circulaire textielproducten. Een nieuw te realiseren unieke opgeschaalde Makerspace-Max met industriële weef- en tuftmachines geeft ontwerpers en deelnemende mkb-partners de mogelijkheid de duurzame ontwerpen op grotere schaal en seriematig te produceren.

Penvoerder: Hanze

Hergebruikt Vlakglas

Jaarlijks komt er meer dan 90.000 ton glas uit bouw- en sloopafval vrij, dat vooral wordt gedowncycled. Gelijktijdig leidt de benodigde nieuwbouw en verduurzamingsopgave tot meer vraag naar bouwmaterialen. Hergebruik van glas uit ramen is een duurzame oplossing hiervoor. In dit RAAK-mkb-project werkt de Hogeschool van Amsterdam samen met TU Delft, TNO en 14 mkb-ondernemers, 3 grootbedrijven, 3 brancheorganisaties en 4 gebouweigenaren aan onderzoek naar hoogwaardig hergebruik van vlakglas. Het project heeft als doel de vragen te beantwoorden die de mkb-ondernemingen op dit gebied hebben en bij te dragen aan de toepassing van circulaire raambeglazing met 100% hergebruikt vlakglas.

Penvoerder: Hogeschool van Amsterdam

MEM4CHEM: MEMbranes for CHEMical Process Innovation

Om de klimaatdoelen voor 2050 te bereiken, moeten industriële broeikasgasemissies worden verminderd, bijvoorbeeld door procesinnovatie met nieuwe technieken. Membraan-downstream processing (DSP) is een van deze nieuwe technieken. Membraan-DSP biedt veel mogelijkheden om proceswaterzuivering en concentratie van voedingssupplementen te verduurzamen. Zuyd en Hogeschool Utrecht breiden binnen dit project hun praktijklaboratoria uit met (reactor-)membraanopstellingen om mkb-ondernemingen te ondersteunen bij de implementatie en verspreiding van membraan DSP. Dit moet leiden tot richtlijnen voor verdere optimalisatie/opschaling, kwantificatie van energie- en materiaalbesparingen en het versnellen van implementatie van membraan-DSP.

Penvoerder: Zuyd Hogeschool

MycEoLA: End-of-Life Assessment of mycelium bio-composites in Construction

Binnen de Europese Unie valt de bouwsector op met 40% van het totale energieverbruik en 36% van de uitstoot van broeikasgassen. In eerdere projecten zijn circulaire mycelium-biocomposieten (MBMs) ontwikkeld voor toepassing in de bouw, waaronder plaat- en isolatiematerialen, die 100% biobased, biologisch afbreekbaar en circulair zijn. In dit project wordt de levensduur van deze bouwmaterialen beoordeeld. Het project wordt uitgevoerd in co-creatie met partners uit het werkveld. Om een succesvolle marktintegratie te waarborgen, is een adviesraad opgericht met experts uit de industrie. Het doel is om de toepassing van MBMs als gecertificeerd bouwmateriaal te licenseren, zodat architecten en bouwbedrijven het overwegen in nieuwe ontwerpen.

Penvoerder: Avans Hogeschool

bron: Regieorgaan SIA