Een plekje onder de zon veroveren in een markt die nagenoeg volledig wordt gedomineerd door goedkope import uit China: kom er maar eens om. Toch timmeren verschillende bedrijven in Nederland en Vlaanderen aan de weg. Met innovatieve niet-standaard zonnepanelen mikken ze op nichetoepassingen voorbij het ‘one size fits all’ van het conventionele aanbod. 

Eén zo’n nichetoepassing is het plaatsen van zonnepanelen op bedrijfsdaken. Het potentieel voor de opwekking van zonnestroom daar is enorm. Toch is het zowel in Nederland als in Vlaanderen nog sterk onderbenut. Dat heeft verschillende redenen, zoals een beperkte draagkracht van daken en mogelijk verschillende belangen van eigenaars van bedrijven en van eventuele zonne-installaties. Maar feit is dat er dus nog heel veel groei valt te halen. ‘Bovendien is dit dubbele gebruik van ruimte – als bedrijfsdak en als basis voor een zonne-installatie – ideaal’, zegt Veronique Gevaerts, expert zonne-energie bij TNO in Eindhoven. ‘Dat is zeker zo in dichtbevolkte gebieden als Nederland en Vlaanderen, waar de open ruimte schaars is.’ 

[Lees verder onder de foto]

Lichtgewicht

Op een industrieterrein in het Vlaamse Genk werd onlangs de daad bij het woord gevoegd. Op het dak van een fabriek van de Saoedische chemiereus en kunststoffenproducent SABIC werd een zonne-installatie met een piekvermogen van 2,3 megawatt (goed voor een jaarlijkse productie van 2000 megawattuur) in werking gesteld. De installatie werd gefinancierd, samengesteld en aangelegd door het Franse energiebedrijf Engie. Maar de zonnepanelen zijn van Nederlandse makelij. Ze werden gemaakt in Weert, in een fabriek van Solarge, een nog jong bedrijf gespecialiseerd in innovatieve zonnepanelen. De firma, die zich momenteel in de scale-upfase bevindt, zet in op lichtgewicht-zonnepanelen die daarenboven ook nog eens duurzamer én beter recycleerbaar zijn dan conventionele panelen uit China. 

De Genkse zonne-installatie zou de grootste lichtgewicht- en circulaire installatie ter wereld zijn, zo klonk het op donderdag 17 oktober tijdens het officiële opstartevent. Dat is een sterke claim. Maar licht van gewicht is de installatie zeker. Per vierkante meter wegen de panelen 5,5 kilogram, ruim de helft minder dan bij conventionele zonnepanelen. De sterke gewichtsreductie is het gevolg van de vervanging van glas in de behuizing van de zonnecellen door kunststof, meer bepaald polypropeen (PP). De panelen van Solarge bestaan er voor meer dan 60 procent uit, terwijl kunststoffen bij conventionele panelen minder dan 20 procent van het totale gewicht uitmaken. Bij de laatste kan de glasfractie oplopen tot 80 procent. In feite zijn de verhoudingen tussen plastics en glas dus omgedraaid – al zit er geen vlak glas in de panelen van Solarge maar wel glasvezels. Dit resulteert in een gewichtsreductie van meer dan de helft. 

’We bekijken ook hoe we al bij het ontwerp van nieuwe panelen rekening kunnen houden met hoogwaardige recyclage’

Veronique Gevaerts, TNO

Zacht gewiebel

Staande op het dak van SABIC in Genk kunnen we het belang van een licht gewicht zelf voelen. Tijdens het opstartevent mag niet iedereen tegelijk op het dak de zonne-installatie gaan bekijken. En het zachte gewiebel verraadt dat de draagkracht van het dak beperkt is. Maar waarom wordt dat dan niet gewoon versterkt, zodat het ook vol kan worden gelegd met conventionele zonnepalen, die goedkoper zijn? Dat blijkt echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. ‘Zulke verstevigingen worden bij het ontwerp van bedrijfsgebouwen meestal niet ingecalculeerd’, zegt een SABIC-medewerker. ‘Ze alsnog gaan uitvoeren is daardoor vaak geen optie.’ In die zin kunnen de lichtgewicht-zonnepanelen als een quick fix worden beschouwd voor bedrijven die hun maximale potentieel aan zonne-energieopwekking willen realiseren. En dat geldt overigens niet alleen voor bedrijven. Volgens de Genkse burgemeester Wim Dries, die aanwezig was op het event, kunnen de zonnepanelen ook helpen om het potentieel op overheidsgebouwen in zijn gemeente op te trekken. 

Hoogwaardige recyclage

Dat de zonne-installatie op het dak van SABIC in Genk ligt, is trouwens geen toeval. Het is hier dat het PP wordt gemaakt voor de zonnepanelen. De receptuur ervoor werd door het bedrijf en door Solarge bedacht – ze bezitten er een gezamenlijk patent op. De firma’s gaan er ook prat op dat de productie van de zonnepanelen veel minder afhankelijk is van niet-Europese grondstoffenleveranciers – al komt de aardolie wel van buiten Europa. De panelen zouden ook makkelijker en beter gerecycleerd kunnen worden, onder meer doordat ze geen glas uit China bevatten. ‘Daarin zit meestal antimoon, waardoor het in Europa niet tot vlak glas kan worden gerecycleerd’, zegt Gevaerts van TNO. ‘Ook al worden conventionele zonnepanelen vandaag al voor het grootste deel gerecycleerd, onder meer door de aanwezigheid van antimoon gaat het om downcycling.’ De zonnepanelen zijn tot slot behalve antimoon-vrij ook PFAS-vrij. Bij conventionele panelen vormen deze stoffen eveneens een obstakel voor hoogwaardige recyclage. 

Al moeten ze bij SABIC en Solarge toegeven dat hoogwaardige recyclage van zonnepanelen momenteel nog in de kinderschoenen staat. Dat beaamt ook Veronique Gevaerts, die daar zelf ook onderzoek naar doet. ‘We bestuderen niet alleen technieken om componenten makkelijker te scheiden. We bekijken ook hoe we al bij het ontwerp van nieuwe panelen rekening kunnen houden met hoogwaardige recyclage.’