De Novozymes Prize wordt sinds 1963 jaarlijks toegekend aan uitzonderlijke (Europese) onderzoeksprestaties die bijdragen aan het ontwikkelen van innovatieve en duurzame toepassingen van biotechnologie. Met de prijs, een initiatief van de Deense Novo Nordisk Foundation, is een bedrag gemoeid van 5 miljoen Deense kronen (~€672.000).  

Desgevraagd laat Pronk weten dat hij nog geen concrete bestemming heeft voor het prijzengeld. ‘Ik ben vrij om dit bedrag te besteden aan wetenschappelijk onderzoek, er is geen harde tijdlijn aan verbonden en ik ga dat lekker rustig even laten sudderen. Zeker als ik in de komende jaren wat managementtaken ga overdragen krijg ik meer ruimte om iets helemaal nieuws op te pakken. Als ik ergens enthousiast over word, is het fantastisch dat ik dan gewoon kan beginnen, zonder eerst financiering te moeten aanvragen.’  

Kopenhagen 

Een tiende van het prijzengeld is specifiek bedoeld om een symposium in te richten, waarvoor Pronk het thema en de sprekers mag kiezen. ‘Eigenlijk is dat een extra kadootje. Maar hiervoor heb ik wel een deadline gevraagd, want het is goed om er een beetje druk op te houden. Dat symposium zal in het najaar plaatsvinden bij de Novo Nordisk Foundation in Kopenhagen.’ Voor die tijd zal Pronk ook afreizen naar de Deense hoofdstad, voor de feestelijke uitreiking van de prijs op 19 april. En begin juni houdt Pronk een speciale Novozymes Prize lezing aan zijn eigen TU Delft. Bijzonder detail, in 2022 ging deze prijs ook al naar Delft, namelijk naar Pronks collega Mark van Loosdrecht, hoogleraar milieubiotechnologie.  

Warm bad 

Hoewel Pronk zeer vereerd is met deze prestigieuze prijs, voelt het voor hem ook wat ongemakkelijk om als individu zo in de schijnwerpers te staan. ‘Wetenschap is altijd teamwork, zonder samenwerking kom je er niet. Met leermeesters, met studenten, met promovendi en andere collega’s bij TU Delft, bij andere universiteiten en bij bedrijven in binnen- en buitenland. Bij dit onderzoek en deze resultaten zijn dus heel veel mensen betrokken.’ Al die mensen is het nieuws van de prijs zeker niet ontgaan. En dat voelt als een warm bad. ‘Eerstejaarsstudenten kwamen bloemen brengen, de studievereniging champagne en de warmte van LinkedIn, niet gedacht ik het ooit zou zeggen, heeft me ook overweldigd. Al die berichten van collega’s, het is heel bijzonder.’  

Grensvlak 

Een listige vraag, maar waarom denkt Pronk zelf dat hij de prijs heeft gekregen? ‘De jury-motivatie wordt pas in april voorgelezen, maar ik begrijp dat daarin het integreren van fundamenteel fysiologisch onderzoek en toepassingsgerichte genetische interventies in gist een centrale rol speelt. Dus de stofwisseling van microorganismen  willen begrijpen en vanuit daar werken aan toepassingen. Al vrij vroeg in mijn loopbaan begaf ik me daarbij op het grensvlak van universiteit en industrie. Op dat grensvlak kan je, zonder je academische identiteit te verdunnen, prachtig onderzoek doen. Ik ervaar samenwerken met industriële collega’s als super inspirerend, het is spannend om de dynamiek van industrieel onderzoek mee te beleven en je leert er ontzettend veel van.’  

Blijft na al die jaren zijn blik nog steeds gericht op gist? ‘Gisten zijn heel divers. Zeker in het begin van mijn onderzoek lag de focus sterk op bakkersgist, maar de laatste jaren zijn spelen ook andere gistsoorten en schimmels een belangrijke rol. Ik ben bijvoorbeeld gefascineerd door schimmels met de fantastische naam neocallimastigomycota. Dat zijn anaërobe eukaryoten, intrigerende rare makkers. Ook andere micro-organismen sluit ik niet uit, maar gisten blijven altijd wel in beeld.’  

Lees ook ons interview uit 2021 met Jack Pronk, ’De wetenschap reikt de maatschappij opties aan’