De Avond van de Chemie streek voor haar achtste editie neer in Oss, de stad van de farmacochemie. Oss viert in 2023 het honderdjarig jubileum van de oprichting van Organon en daarmee het ontstaan van deze industrie in hun stad. Burgemeester Wobine Buijs opent de avond in een goedgevuld Theater De Lievekamp. Yvonne van der Meer, voorzitter van de KNCV, blikt kort terug op het afgelopen jaar. De KNCV vierde haar 120-jarig bestaan en organiseerde in augustus wereldchemiecongres IUPAC | CHAINS. Ze vertoont de aftermovie, die een uitstekende sfeerimpressie geeft. Dan het officiële gedeelte: de speciale benoemingen. Ze benoemt Floris Rutjes tot Erelid, onder meer vanwege zijn inzet voor het congres, en Matthias Bickelhaupt tot Lid van Verdienste voor zijn betrokkenheid bij het oprichten van de KNCV-sectie voor computationele en theoretische chemie. Dan dompelen we ons onder in een programma waarin chemie en geneeskunde in de schijnwerpers staan.

Hoofdredacteur Esther Thole neemt de rol van presentator op zich en gaat in gesprek met oud-archivaris van Organon Robert van Vlijmen. We zien de eerste medewerkers van Organon alvleesklieren van varkens verwerken om er insuline uit te halen en dat lijkt in de verste verte niet op de farmaceutische industrie van nu. Toch had die praktijk een modern randje. Ook nu kijken we weer hoe we afvalstromen van andere industrieën ten volle kunnen benutten.

Tatoeage

Floris van Delft vertelt het eerste chemisch inhoudelijke verhaal. Hij vraagt de zaal naar hun favoriete molecuul en vraagt wie er zelfs een tatoeage van hun favoriete molecuul heeft. Zijn eigen favoriet is BCN, een achtring met een driedubbele binding gefuseerd aan een driering, wat uitermate geschikt is voor metaalvrije klikchemie. Het ligt aan de basis van zijn bedrijf Synaffix, dat een platform voor gerichte kankertherapie biedt. Hij eindigt zijn verhaal door zijn rechterarm te tonen, waar sinds kort een tatoeage van BCN op staat: ‘Het molecuul dat mijn leven heeft veranderd.’

Dan is het tijd voor het spannendste onderdeel van de avond, in elk geval voor Jitske Bak, Adarsh Kalikadien en Maritza Rovers. Zij staan in de finale van de Spotlightprijs en mogen in drie minuten hun promotieonderzoek uitleggen aan de zaal. De aanwezigen stemmen vervolgens met kleurkaarten op hun favoriet en de winnaar wordt later op de avond tijdens het prijzengala bekend gemaakt.

De beurt is aan Patricia Dankers. Zij ging ook chemie studeren in Nijmegen met de bedoeling daarna bij Organon aan de slag te gaan. Het is er nooit van gekomen, omdat ze tijdens haar stage aan de TU Eindhoven in aanraking kwam met haar favoriete molecuul, dat vijf waterstofbruggen kan vormen en daarom uitermate geschikt is voor supramoleculaire chemie en hydrogels. Ze gebruikt het om stukjes nierweefsel na te maken, oftewel om natuurlijke weefsels te synthetiseren.

Levensreddend

Na de pauze vertelt Sjaak Neefjes over het meest gebruikte kankermedicijn doxorubicine, in de kliniek beter bekend als ‘toxorubicine’, omdat het zo schadelijk is voor de patiënt. Neefjes zoekt naar alternatieven voor uitbehandelde patiënten. Hij gaat op het podium in gesprek met een patiënt die ook behandeld werd met doxorubicine, maar die een alternatief zocht. Na een deal met dokters uit Shanghai krijgt Neefjes’ data waarmee hij kan aantonen dat een van hun middelen de overlevingskans met bijna 30% verhoogt. De echte uitdaging voor het produceren van dit soort mogelijk levensreddende middelen zit in het regelen van financiering.

Het prijzengala breekt aan. De Gouden Spatel voor de beste hbo-afstudeerscriptie gaat naar Roy Blom, de Golden Master voor de beste wo-afstudeerscriptie gaat naar Milo Cornelissen en Luka Scholtens ontvangt de Gouden Vlam voor het beste mbo-afstudeerverslag. Maritza Rovers ontving de meeste stemmen van het publiek voor haar pitch over tuinieren in het lab en ontvangt een echte Gouden Spotlight.

Cabaretier en wiskundige Tobi Kooiman sluit de avond af. Hij krijgt de lachers snel op zijn hand met verhalen over botsingen tussen zijn eigen pure logica en het dagelijks leven. Een prachtige afsluiter van een gevarieerd en boeiend programma. Wie er bij was zal het nooit meer vergeten – Oss is hoofdstad van de farmacochemie in Nederland.

De Avond van de Chemie 2024 is op 10 oktober in De Flint in Amersfoort.