Met de komst van fast fashion en de weggooimentaliteit is de textielindustrie gestegen tot de derde plek in het lijstje van meest vervuilende industrieën, na de olie- en gaswinning en de landbouwsector. Een oplossing voor de grote hoeveelheden afgedankt textiel is dan ook hard nodig, maar tot nu toe blijft het lastig om de mengsels van katoen en synthetische materialen goed te scheiden. Nienke Leenders, Gert-Jan Gruter en collega’s van de Universiteit van Amsterdam hebben voor polykatoen – mede dankzij de Dawn-technologie van Avantium – een oplossing gevonden.

Polykatoen is een mengsel van katoen en polyester, een veelvoorkomende combinatie in kleding. Eerdere processen om de twee uit elkaar te halen waren niet werkbaar genoeg door bijvoorbeeld te lage opbrengsten. Maar de onderzoekers vonden dat je met sterk geconcentreerd zoutzuur (43 wt-% in water) veel betere resultaten krijgt.

Het door Avantium gepatenteerde Dawn-proces – dat is ontwikkeld voor het omzetten van plantaardige grondstoffen zoals hout in glucose en lignine – zet katoen met dat zoutzuur om in een glucoseoplossing. Bewerk je die verder, dan heb je glucose dat als basis kan dienen voor hernieuwbare plastics. Tegenwoordig wordt glucose nog veel gewonnen uit mais en graan, vertelt hoogleraar en chief technology officer van Avantium Gert-Jan Gruter in een persbericht. ‘Als we op grote schaal kunststoffen gaan produceren uit biomassa, zal de wereld een grote behoefte hebben aan glucose waarvan de productie niet concurreert met de voedselvoorziening.’

Bij het proces bleek het katoen volledig los te raken van de polyestercomponenten, met een opbrengst van 75% molair glucose. Je kunt dat dan weer makkelijk scheiden van het polyester (PET in dit geval), dat de onderzoekers vervolgens omzetten met glycolyse in bis(2-hydroxyethyl)tereftalaat (BHET). Een ander Nederlands bedrijf – CuRe – kan dit gebruiken voor het herpolymeriseren van BHET tot PET.

De glucoseoplossing kun je ook omzetten naar CMF, dat aan de basis staat voor de kunststof 2,5-furandicarbonzuur, wat Avantium gebruikt voor de productie van polyetheenfuranoaat, een biobased vervanger voor PET.

Gruter ziet de toekomst van dit proces rooskleurig. ‘Onze technisch-economische analyse ziet er vrij gunstig uit en Avantium heeft al flink geïnvesteerd in deze ontwikkeling. Onze ambitie is om deze technologie samen met partners naar de volgende fase van commercialisatie te brengen. We liggen op koers om de eerste non-food glucose op de markt te brengen die is verkregen via de methode van bioraffinage.’

Leenders, N. et al. (2025) Nat. Commun. 16(738), DOI: 10.1038/s41467-025-55935-6