Dat geur gevoel opwekt herkennen we vrijwel allemaal. Dat kan negatief zijn – een borrelend afvoerputje – of juist positief, zoals de geur van een lekkere maaltijd na een lange dag werken. Ook kan geur nostalgie opwekken, of je doen denken aan je kindertijd. Eenzelfde soort ervaring proberen de mensen achter de tentoonstelling Constantijn Huygens – Geuren en beelden ook te creëren.

Het parfum was bedoeld om de nare luchtjes in huis te verbergen

Constantijn Huygens – vader van de grote wetenschapper Christiaan Huygens – was net als zijn zoon een veelzijdig man. Maar dat hij ook dikwijls zijn eigen parfums maakte, was tot nu toe onbekend. Bij het doorspitten van archieven vol brieven van Huygens stuitte Ineke Huysman, onderzoeker bij het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, op een parfumrecept getiteld ‘Rieckend water van mijn moeder’. Huysman kwam vervolgens op het idee om die geur na te maken. Van het een kwam het ander, en het resultaat is nu te zien – en te ruiken – in museum Hofwijck in Voorburg.

Hofwijck is een prachtig huis dat in een grote tuin staat. Bij binnenkomst daal je de trap af naar de zeventiende-eeuwse keuken. Daar vind je een alambiek, een grote koperen ketel waar de ingrediënten langzaam aan de kook werden gebracht. Op het aanrecht staan onder andere een vijzel, een potje met kruiden – kaneel, kruidnagel, lavendel – en een verstuiver met een beetje van de geur. Die kun je op een visitekaartje spuiten om zelf mee te nemen. Het parfum was bedoeld voor thuis om de nare luchtjes te verbergen en doet denken aan een bloementuin: het zoete van rozenwater, het frisse van munt en andere geuren die ik niet helemaal thuis kan brengen. Er is ook een filmpje van De Jonge Akademie te zien over het maakproces.

Etherische olie

Het parfum werd volgens de instructies uit Huygens’ recept gereconstrueerd in het KunstLab van de Universiteit Utrecht. De verse ingrediënten laat je 24 uur lang weken in water. Vervolgens distilleer je dat water in een alambiek, waarna je een mengsel overhoudt (hydrolaat) van water en kleine geurige oliedruppels, die langzaam naar boven drijven. Die etherische olie zuig je op en stop je in kleine glazen flesjes.

Van museummedewerker Astrid van Nes kreeg ik extra uitleg over de tentoonstelling. Ondanks dat alle ingrediënten en verhoudingen bekend zijn, is de geproduceerde geur toch slechts een benadering van het origineel, benadrukt ze. Maar het geeft waarschijnlijk wel een goede indruk van hoe het geweest kan zijn. Met de geur is Huysman naar een parfumeur in Parijs gegaan, Huygens Paris. Daar heeft de geur een eigen interpretatie gekregen, die is verwerkt in een geurkaars waarvan er slechts duizend zijn gemaakt. De kaars ruikt iets kruidiger dan het origineel, maar zeker niet verkeerd.